Xuân Giang Hoa Nguyệt Dạ - Trương Nhược Hư
Ngạo > 31-01-2021, 02:23 AM
Xuân Giang Hoa Nguyệt Dạ
春江花月夜
春江潮水連海平，
海上明月共潮生。
灩灩隨波千萬里，
何處春江無月明。
江流宛轉繞芳甸，
月照花林皆似霰。
空裏流霜不覺飛，
汀上白沙看不見。
江天一色無纖塵，
皎皎空中孤月輪。
江畔何人初見月，
江月何年初照人。
人生代代無窮已，
江月年年只相似。
不知江月待何人，
但見長江送流水。
白雲一片去悠悠，
青楓浦上不勝愁。
誰家今夜扁舟子，
何處相思明月樓。
可憐樓上月徘徊，
應照離人妝鏡臺。
玉戶帘中捲不去，
搗衣砧上拂還來。
此時相望不相聞，
願逐月華流照君。
鴻雁長飛光不度，
魚龍潛躍水成文。
昨夜閒潭夢落花，
可憐春半不還家。
江水流春去欲盡，
江潭落月復西斜。
斜月沉沉藏海霧，
碣石瀟湘無限路。
不知乘月幾人歸，
落月搖情滿江樹。
Xuân Giang Hoa Nguyệt Dạ
Xuân giang triều thuỷ liên hải bình,
Hải thượng minh nguyệt cộng triều sinh.
Diễm diễm tuỳ ba thiên vạn lý,
Hà xứ xuân giang vô nguyệt minh.
Giang lưu uyển chuyển nhiễu phương điện,
Nguyệt chiếu hoa lâm giai tự tiển.
Không lý lưu sương bất giác phi,
Đinh thượng bạch sa khan bất kiến.
Giang thiên nhất sắc vô tiêm trần,
Hạo hạo không trung cô nguyệt luân.
Giang bạn hà nhân sơ kiến nguyệt?
Giang nguyệt hà niên sơ chiếu nhân?
Nhân sinh đại đại vô cùng dĩ,
Giang nguyệt niên niên chỉ tương tự.
Bất tri giang nguyệt đãi hà nhân,
Đãn kiến trường giang tống lưu thuỷ.
Bạch vân nhất phiến khứ du du,
Thanh phong phố thượng bất thăng sầu.
Thuỳ gia kim dạ thiên chu tử,
Hà xứ tương tư minh nguyệt lâu?
Khả liên lâu thượng nguyệt bồi hồi,
Ưng chiếu ly nhân trang kính đài.
Ngọc hộ liêm trung quyển bất khứ,
Đảo y châm thượng phất hoàn lai.
Thử thời tương vọng bất tương văn,
Nguyện trục nguyệt hoa lưu chiếu quân.
Hồng nhạn trường phi quang bất độ,
Ngư long tiềm dược thuỷ thành văn.
Tạc dạ nhàn đàm mộng lạc hoa,
Khả liên xuân bán bất hoàn gia.
Giang thuỷ lưu xuân khứ dục tận,
Giang đàm lạc nguyệt phục tây tà.
Tà nguyệt trầm trầm tàng hải vụ,
Kiệt Thạch, Tiêu Tương vô hạn lộ.
Bất tri thừa nguyệt kỷ nhân quy,
Lạc nguyệt dao tình mãn giang thụ.
Dịch nghĩa :
Thuỷ triều lên, mặt sông xuân ngang mặt bể,
Trên bể, trăng sáng cùng lên với thuỷ triều.
Lấp loáng theo sóng trôi muôn ngàn dặm,
Có nơi nào trên sông xuân là không sáng trăng?
Dòng sông lượn vòng khu cồn hương thơm,
Trăng chiếu rừng hoa ngời như hạt tuyết.
Trên sông sương trôi tưởng như không bay
Bãi sông cát trắng, nhìn chẳng nhận ra
Sông và trời, một màu không mảy bụi,
Ngời sáng trong không, vầng trăng trơ trọi
Người bên sông, ai kẻ đầu tiên thấy trăng?
Trăng trên sông, năm nào đầu tiên rọi xuống người?
Người sinh đời đời không bao giờ ngừng
Trăng trên sông năm năm ngắm vẵn y nguyên
Chẳng biết trăng trên sông chiếu sáng những ai
Chỉ thấy sông dài đưa dòng nước chảy
Mây trắng một dải, vẩn vơ bay
Cây phong biếc xanh trên bờ buồn khôn xiết
Người nhà ai đêm nay dong con thuyền nhỏ
Người nơi nao trên lầu trăng sáng đương tương tư?
Đáng thương cho trên lầu vầng trăng bồi hồi
Phải chiếu sáng đài gương người biệt ly
Rèm nhà ngọc cuốn lên rồi, trăng vẫn không đi
Phiến đá đập áo lau đi rồi, trăng vẫn cứ lại
Giờ đây cùng ngắm trăng mà không cùng nghe tiếng nhau
Nguyện theo ánh đẹp vầng trăng trôi tới chiếu sáng bên người
Chim hồng nhạn bay dài không thể mang trăng đi
Cá rồng lặn nhảy, chỉ khiến làn nước gợn sóng
Đêm qua thanh vắng, mơ thấy hoa rơi,
Đáng thương cho người đã nửa mùa xuân chưa về nhà
Nước sông trôi xuôi, xuân đi sắp hết
Trăng lặn trên bãi sông, trăng xế về tây
Trăng xế chìm dần lẩn trong sương mù mặt bể
Núi Kiệt Thạch, sông Tiêu Tương đường thẳm không cùng
Chẳng biết nhân ánh trăng đã mấy người về
Trăng lặn, rung rinh mối tình, những cây đầy sông.
Ngạo Dịch :
Sông xuân nước tràn tuôn ra biển
Trăng sáng lên cùng triều nước dâng
Lấp lánh vàng theo ngàn dặm sóng
Sông xuân, nơi nào chẳng sáng trăng ?
Dòng sông uốn quanh cồn ngát hương
Trăng chiếu rừng hoa hay tuyết vương
Cát trắng ven bờ nhìn chẳng thấy
Lờ lững dường như chẳng phải sương
Một màu trời nước, một màu trong
Một vầng trăng chiếc giữa từng không
Ai kẻ lần đầu thấy trăng sáng ?
Từ thuở nào trăng chiếu dòng sông ?
Cuộc đời cứ trôi ,đi trôi mãi
Trăng sáng muôn đời trăng sáng soi
Không biết vì ai trăng chiếu nhỉ
Chỉ thấy sông dài đưa nước xuôi
Một áng mây trời bay lang thang
Bên sông buồn ơi gốc phong buồn
Đêm nay ai thả thuyền sông vắng
Lầu trăng ai nhớ, nhớ ai chăng
Trên cao trăng cũng biết bồi hồi
Thương chốn khuê phòng bóng gương soi
Cuốn rèm cửa ngọc trăng còn đó
Phủi chày đập áo, ánh trăng rơi
Bây giờ cách biệt chẳng nghe nhau
Chỉ thấy nhau qua ánh trăng sầu
Hồng nhạn bay hoài khôn chở sáng
Cá đùa quẩy nước vẽ nên câu
Đêm qua nằm mộng thấy hoa rơi
Quá nửa mùa xuân vẫn phương trời
Sông chảy, xuân đi, xuân sắp hết
Đầu sông trăng đã chếch Tây rồi
Trăng chếch Tây rồi sương bể giăng
Đường về mờ mịt lệ khôn ngăn
Cây xưa bến cũ tình lai láng
Biết mấy người về theo ánh trăng.
###
Ghi chú :
Bài thơ được tâc giả viết theo thể Cổ Phong và dài nên khi tôi dịch thơ qua Việt Ngữ thì ngắt khúc ra từng đoạn .
5 năm trước ngồi lục lại thấy rất nhiều người share bài dịch này và không ghi là ai dịch . Bản thân tôi cũng không thể dịch một mình mà khi chú Sáu tôi còn sống chú đã chỉ dạy và giúp , hai chú cháu uống Mai Quế Lộ và dịch bài này từ 2006 . Lúc còn thịnh của forum và blog . Hôm nay vừa ngắm trăng vừa ngắm Tiểu Hồ Ly bất chợt nhớ bài này .. Giờ mang ra post tặng Thi Ẩm Lâu .
Tặng cả Thi Bá . Người gầy dựng Dịch Thi Viện vang danh giang hồ .
Tặng Tiểu Hồ Ly :
Vân tưởng y thường hoa tưởng dung
Ma mị trời sinh quấn lạnh lùng
Danh sỹ sinh thời lưu luyến luyến
Tung hoành cam khổ ngục ngục trung
####
Xuân giang hoa nguyệt dạ là bài thơ trữ tình nổi tiếng trong lịch sử văn học Trung Quốc. Nhà nghiên cứu văn học đời Thanh Vương Khải Vận khen bài thơ này là “chỉ một thiên tuyệt diệu, đủ xứng đáng là đại gia” (cô thiên hoành tuyệt, cánh vi đại gia); nhà thơ hiện đại Văn Nhất Đa thì ca ngợi rằng bài thơ này là “thơ trong thơ, đỉnh núi trên các đỉnh núi” (thi trung đích thi, đỉnh phong thượng đích đỉnh phong). Theo lời Lưu Kế Tài thì đối với người Nhật Bản hiện đại, hai bài thơ Đường được hâm mộ nhất là Xuân giang hoa nguyệt dạ của Trương Nhược Hư và Trường hận ca của Bạch Cư Dị.
Bài thơ thể hiện nỗi nhớ của người du tử đối với người khuê phụ. Tựa đề có nghĩa là “Đêm hoa trăng trên sông xuân” nhưng cũng là tên một khúc nhạc phủ thuộc Thanh thương ca khúc, khúc điệu được sáng tác vào đời Trần Hậu Chủ, do đó tựa đề cũng có thể không cần dịch nghĩa.