Thi Ẩm Lâu

Bài hay lắm Lene

Nhạc Trịnh nổi tiếng đã lâu, đến mức không ai nhầm lẫn ngớ ngẩn từ này có nghĩa là nhạc ông Trịnh Cung hay ông Trịnh nào khác ngoài Trịnh Công Sơn.

Đóng góp của nhạc Trịnh, cảm nhận về nhạc Trịnh đã có quá nhiều, mà tôi cũng không hứng thú viết. Nhân đi qua đây thấy topic này, chỉ xin kể lai rai đôi dòng những kỷ niệm về nhạc Trịnh với bản thân.

Tôi nghe nhạc Trịnh từ năm cấp 1. Nhớ đâu như hồi đó người ta còn cấm nghe, thế nên tiếng chỉ vặn nhỏ đủ từ ngoài sân có thể nghe vọng trong nhà ra. Thịnh hành nhất khi ấy có lẽ là "Lambada", một giai điệu vui tươi, trẻ trung và sôi nổi.

Tôi nghe, thời điểm đó là "Khánh Ly - Sơn ca 7", không phải bởi hiểu hay thích bất cứ cái gì có trong nhạc Trịnh mà sau này tôi cảm nhận được. Giờ nhớ lại, tôi nghĩ ấn tượng với tôi nhất có lẽ là lời giới thiệu của băng nhạc và một đoạn do Khánh Ly đọc, hình như trước bài "Ướt mi": "Anh yêu dấu, nói cho em nghe, sông sẽ trôi ra biển, đời người sẽ về đâu...".

Sau này, mãi tận khi lên ĐH, tôi mới lại nghe nhạc Trịnh, nhưng cũng không nhiều lắm. Thi thoảng cà phê, hoặc đến nhà/phòng của vài đứa bạn chơi và vô tình nghe được. Tuy nhiên, lúc này tôi đã bắt đầu cảm thấy rất yêu thích những bài hát này. Tôi thường hát đi hát lại những bài như "Rừng xưa đã khép", "Tình sầu"... với tất cả sự lãng mạn và ngây thơ của tuổi trẻ. Riêng bài "Ướt mi", nghĩ lại vẫn thấy buồn cười. Ấy là lần đi chơi với bạn gái, đó là năm có Bin Cờ lin tơn sang thăm VN. Bạn gái tôi đã đứng cả lên sau xe đạp mà vỗ tay, mà hoan hô chào đón lão già ấy. Và trong tôi, nỗi ghen tức dâng lên cuồn cuộn. Sau đó, tôi chở nàng và mồm cứ tua đi tua lại bài "Ướt mi" như không mệt mỏi, như một thông điệp buồn. ^^

Năm 2003, tôi đi thực tập ở KonTum. Đây chính là một trong những giai đoạn tôi nghe nhạc Trịnh nhiều nhất. Đến nỗi quán "Bố già" - một quán cà phê kiêm cả tiệm làm đầu nằm trong hẻm ở đưởng Bà Triệu - hễ thấy tôi vào là đổi nhạc. Thời kỳ chơi và nhìn nhiều hơn làm, vì vậy tôi thường ra, gọi một ly đen và nhâm nhi cả hai thứ, đôi khi thấy "lòng chợt bình yên mà ...không buồn mấy". ^^ Có nhiều bài tôi mới nghe đã thấy thích như "Có những con đường" hay "Chiếc lá thu phai..." và lẩm nhẩm hát theo (nhưng không hề biết tên bài hát ^^).

Đến 2007, tôi lộn lại Hà Nội. Đây là thời kỳ nghe nhiều và đầy đủ nhất nhạc Trịnh. Lúc đó tôi mới biết đến những bài như "Hát trên những xác người", "Đại bác ru đêm" hay "Gia tài của mẹ"... (hoặc giả trước đây có nghe nhưng không chú ý chăng?) Mấy anh em ngồi nhâm nhi một vài ly rượu, khề khà tán loạn những chuyện từ rau muống tăng giá đến vì sao Liên Xô tan rã. Trong khi ấy, thật không hợp người hợp cảnh, Những ca khúc da vàng, Kinh Việt Nam... vẫn vang lên đều đặn.

Giai đoạn này cũng làm tôi biết đến một số quán thường mở nhạc Trịnh, sang hơn, còn chơi nhạc Trịnh và có thể lên đăng ký hát vào những ngày nhất định trong tuần. Đó là Trịnh Ca, Trịnh Quán, rồi Cuối Ngõ... Bảo đi thì tôi có thể dẫn đến, nhưng chỉ đường tôi lại chả biết nó nằm ở nơi chốn nào. ^^

Gần đây ít nghe nhạc. Có thể lúc chat chit với 1 người bạn bèn nghe chung, hoặc đôi khi hứng lên bèn mở một vài bài buồn buồn của Trịnh nghe cho... vui, không còn nghe được cả album như trước. Không phải do niềm yêu thích giảm đi, mà có lẽ do... tuổi tác đem lại.

(Cọp pẹt, giờ toàn chơi đồ cổ)

... Nghe cái câu "tay em gầy guộc nhỏ, rớt xuống đời làm sóng lênh đênh" tuy nó ko siêu thực bằng nhưng nghe nó vẫn phê hơn nhiều so với cái câu "Xoè bàn tay đếm ngón tay, một anh béo trông thật đến hay" nhỉ.

Với cái câu "Bàn tay năm ngón em ru ngàn năm" vẫn ảo hơn là câu "Bốn với một là năm, năm ngón tay sạch đều"...

Cũng là cóp pẹt

Đọc cái này của Tuấn Khanh cũng khá đặc biệt:

Trịnh Công Sơn - Ngợi ca và khỏa lấp

Ào ạt như những cơn sóng thần và động đất, người Việt Nam cũng vừa tiếp nhận một khối lượng khổng lồ đến ngộp thở về sự sùng kính và ngợi ca nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, nhân ngày giỗ lần thứ 10 của ông, 1 tháng 4.

Mọi thứ về người nhạc sĩ hiền lành và thơ mộng này đang trở thành một kho vàng cho những khai thác mang lại sự kiện và lợi nhuận, nhân danh lòng thương mến hay đức phục vụ công chúng, bất chấp bản tính khi còn sinh thời của ông là một người thích tế nhị và kín đáo. Và chắc chỉ không riêng năm nay, mà nhiều năm nữa, những chi tiết, những điều riêng tư của ông sẽ còn được phơi bày đến tận cùng.

Người ta nhìn thấy nó như một điều không cưỡng lại được, dài hơi và thu hút, từ những con người tự xưng mình là rành rẽ cho đến nghiên cứu, từ những tờ báo có tiếng chuẩn mực cho đến những bản tin tầm phào. Dĩ nhiên, có thể không loại trừ với sự thoả hiệp của ai đó trong số những người thân của ông Trịnh Công Sơn.

Cuộc đào bới đó, chưa thấy có chặng dừng, dù tiếng dao kéo và búa chày đã cùn mòn và hỗn mang.

Nhưng ngay cả trong cái vẻ của sự diễn đạt lần hồi cạn kiệt đó, trải qua nhiều năm tháng, những người yêu và biết về một Trịnh Công Sơn có thật, vẫn không hiểu sao người ta đang cố bỏ quên những phần rất quan trọng về cuộc đời người nhạc sĩ này.

Người ta không nói rõ đến giá trị lớn nhất của Trịnh Công Sơn, rực rỡ và xứng đáng nhất vẫn là tập Ca khúc Da Vàng, nói về cuộc chiến 30 năm như là một cuộc nội chiến anh em, không có kẻ chiến thắng mà chỉ có thân phận con người trĩu đau. Chính vì điều này, với chế độ Việt Nam Cộng Hòa, ông gặp nhiều khó khăn, và sau năm 1975, ông cũng phải đi học tập cải tạo – không rõ trong bao lâu.

Người ta cũng không nói về chuyện ước ao đến khi nhắm mắt của Trịnh Công Sơn về việc xin được tái bản bộ Ca Khúc Da Vàng nhưng thất bại, từ thời của ông bộ trưởng Văn hóa Trần Hoàn kéo dài đến bộ trưởng Nguyễn Khoa Điềm. Lời hứa sẽ xem xét và duyệt chính thức cho phép vẫn treo lơ lửng ở đó. Quan điểm hát về nỗi đau của một dân tộc mà không chọn lựa mình đứng về một phía nào đã là viên sỏi khó chịu trong chiếc giày tư tưởng của nhiều quan chức Việt Nam cho đến hôm nay.

Người ta không nói về Trịnh Công Sơn với những sự mòn mỏi và thậm chí vô nghĩa qua nhiều bài hát để ca ngợi thủy điện Trị An, ca ngợi Saigon 20 năm sau ngày thống nhất... v.v. Một giai đoạn mà nhiều bài bình luận đã tạm gọi đó phần đời “sáng tác để tồn tại” của người nhạc sĩ lừng danh này. Dường ai như mọi người cố tình né tránh việc nhìn thấy rõ rằng những năm tháng sáng tác thiếu sự tự do tuyệt đối và tính trung dung thế sự của ông, đã khiến hiện tại lúc ông còn sống thiếu sự rực sáng hơn những gì trong quá sứ son trẻ của đời ông, thậm chí vào lúc cuộc sống mong manh giữa lằn đạn.

Những cuộc lắp ghép tên tuổi của Trịnh Công Sơn với Bob Dylan, rồi có thể đến Joan Baez... sẽ chẳng có giá trị gì nếu phần lịch sử Ca Khúc Da Vàng – vốn gắn liền với một giai đoạn lịch sử của dân tộc – không được nói rõ, làm rõ và nhìn nhận minh bạch với tư duy tử tế nhất.

Phần quá khứ gằn liền với quê hương đầy bom đạn và thân phận của một kẻ sĩ chọn lựa cuộc đời là lẽ sống tự do, trung dung, nếu không được nói đến, ai sẽ hiểu cho ông rằng ông mãi mãi là kẻ cô đơn của bất kỳ hệ thống chính trị nào, dù là trong hay ngoài nước của người Việt. Chắc chắn, nỗi cô đơn đó đáng kính trọng và chia sẻ hơn là những câu chuyện tình được phanh phui mỗi ngày trên báo chí.

Cuộc đời của Trịnh Công Sơn toả sáng khi hát về bi kịch của một dân tộc, và nếu trân trọng một giá trị, có lẽ cần nên trả lại và nói đủ về ông một cách hoàn chỉnh. Hơn là cứ mãi nhảy múa và ngợi ca giả dối chung quanh sự thật. Nếu Trịnh Công Sơn chỉ đơn giản là một người viết tình ca thâm thuý, những cơn sóng thần ngợi ca như hiện nay lại là một điều lố lăng.

Không ai có thể phủ nhận Trịnh Công Sơn là một người tài năng. Nhưng chỉ có tài năng mà thôi, thì đặt tên một con đường cho riêng Trịnh Công Sơn sẽ bất thường, nếu như không có những con đường Đỗ Nhuận, Lưu Hữu Phước, Trầm Tử Thiêng, Nguyễn Đức Quang hay Phạm Duy.

Và đột nhiên, thiếu sự thật, người ta dễ nhìn thấy những ầm ĩ chung quanh đời Trịnh Công Sơn khiến ông được yêu mến, chỉ là son phấn. Và thậm chí kéo theo một lớp người luôn tung hô và nghe nhạc như là một phong trào muốn chứng tỏ mình là sành điệu và trí thức. Vào mỗi dịp tưởng nhớ về ông, người ta nhìn thấy đúng là có những tấm lòng, nhưng cũng có vô số những tiếng leng keng rao bán sự rỗng tuếch của mình như kiểu tung hê nhạc Trịnh là thiền ca, triết ca… khoả lấp đi những gì thật sự đẹp nhất của cuộc đời Trịnh Công Sơn.

Nghệ sĩ Việt Nam, có vô số những cuộc đời như vậy, gắn liền với chìm nổi của dân tộc, và nếu chỉ nói được một phần, hoặc ồn ào khoả lấp, là giả dối và phi nhân.



Tuấn Khanh

Mới vừa coi chương trình buổi trưa trên HTV, có nói về ông nhạc sĩ thiên tài (hình như chữ thiên tai... huyền này bị lạm dụng quá mức) Trịnh Công Sơn nên mình cũng ráng lắng tai hóng hớt. Cuối bài cô PTV bảo: nhạc sĩ để lại cho đời hơn 600 tác phẩm, trong đó có nhiều bản tình ca buồn và nhiều bài hát đã được "phổ nhạc ra nhiều thứ tiếng nước ngòai", hehe.

Cái bác Tuấn Khanh phát biểu vớ vẩn quá

1 quãng nhạc có 8 nốt, nếu có nốt thứ 9 thì người thổi được nó phải là TCS

Bữa nào các bác có dịp ra Huế em dẩn đi xem nhóm em offline đêm nhạc Trịnh nhé

Vô Sg đi ta dắt đi thăm mộ TCS