"Quan cư nhất phẩm" là bộ tiểu thuyết được viết rất công phu của Tam Giới Đại Sư, lấy bối cảnh những năm Gia Tĩnh triều Minh. (Các cụ khi xem sẽ bắt gặp nhiều nhân vật trong Truyện Kiều của Nguyễn Du như chị em nhà họ Vương, Hồ Tôn Hiến, Từ Hải...) Nội dung chính của tác phẩm nói về đời sống của giới sĩ phu thời xưa, từ những ngày tháng dùi mài kinh sử, đến khi lều chõng đi thi, rồi tiến vào quan trường minh tranh ám đấu, nơi mà chỉ sai một ly là có thể đi cả họ, tính căng thẳng đôi khi hơn cả phim hành động. Truyện đặc biệt hấp dẫn bởi các phát ngôn tinh tế, các biện giải chặt chẽ, khả năng ứng xử linh hoạt, các thủ đoạn chính trị sắc xảo... Trong truyện, tác giả sáng tạo ra những tình huống so tài thi thư vô cùng đặc sắc. Như trích đoạn dưới đây...
Đoạn này diễn ra khi nhân vật chính, Thẩm Mặc, còn nhỏ, bị kéo vào thế ganh đua nhiều năm giữa 2 huyện Hội Kê và Sơn Âm, cùng trong phủ Thiệu Hưng. Lần đó, Thẩm Mặc vừa giúp Hội Kê giải đuợc 3 câu đố hóc búa của Sơn Âm xong, đang ngồi chung với Lý huyện lệnh của Hội Kê và Lữ huyện lệnh của Sơn Âm. Lữ huyện lệnh vẵn bức xúc bèn tiếp tục gây hấn... Có 1 bài nhất thất kéo tới 20 chữ xem ra ghê hơn cả vụ Tứ đại thi nhơn đối Phều Phào!
Truyện do các dịch giả nghiệp dư bên Tàng Thư Viện dịch. Cảm ơn cụ Túy Nhơn giới thiệu. Mời các cụ đọc chơi lúc thư nhàn.
Quan cư nhất phẩm, trích các chương 52, 53, 54
Hai mắt Lữ huyện lệnh nhìn Thẩm Mặc chằm chằm, Thẩm Mặc mỉm cười nhìn lại, trong ánh mắt không có chút sợ hãi nào. Y đã nhìn thấu rồi, hai vị huyện lệnh này tựa hồ đã thành nước với lửa, bản thân không may trở thành thứ bọn họ đấu nhau, cho dù có nhún nhường nhẫn nhịn, cũng đã bị Lữ huyện lệnh hận thấu xương rồi. Cho nên y mới dứt khoát khua chiêng giống trống khai pháo với Lữ huyện lệnh, lại có thể lấy danh nghĩa tranh giành vinh quang cho huyện Hội Kê, lấy chuyện công báo thù riêng một cách thống khoái.
Lữ huyện lệnh bị chơi ngầm, lâu lắm mới bình tĩnh lại, hai tay chống lên mặt bàn:
- Thẩm Mặc, ngươi dám đơn đấu với ta không?
- Xin mời tự nhiên.
Thẩm Mặc khẽ mỉm cuời.
- Nghe ta ra lệnh đây.
Lữ huyện lệnh vỗ bàn, trợn mắt nói:
- Vế thượng liên là: "Đại ngư cật tiểu ngư, tiểu ngư cật hà, hà cật thủy, thủy lạc thạch xuất."
- Khê thủy quy hà thủy, hà thủy quy giang, giang quy hải, hải khoát thiên không.
Thẩm Mặc đáp, bốn câu đầu đuôi tiếp nghĩa, hơn nữa từng tầng nối tiếp.
Trích dẫn:Dịch nghĩa:
Cá lớn ăn cá nhỏ, cá nhỏ ăn tôm, tôm ăn nước, nước rạt lòi mặt cỏ.
Nước suối chảy ra hồ, hồ chạy ra sông, sông ra biển, biển trời rộng mênh mông.
- Thủy hữu trùng tắc trọc, thủy hữu ngư tắc ngư, thủy thủy thủy, giang hà hồ miểu miểu.
Lữ huyện lệnh lại ra thượng liên.
- Mộc chi hạ vi bổn, mộc chi thượng vi mạt, mộc mộc mộc, tùng bách chương sâm sâm.
Thẩm Mặc không hề chớp mắt một cái đối ngay, tức thì khiến Lý huyện lệnh reo hò.
Trích dẫn:Dịch nghĩa:
Nước có sâu ắt đục, nước có cá ắt bắt, nước nước nước, sông hồ suối mênh mông.
Ở dưới cây là gốc, ở trên cây là ngọn, cây cây cây, thông tùng bách um tùm.
Lữ huyện lệnh trừng mắt lên, trực tiếp chửi luôn.
- Mặc thị hắc khuyển, cẩu đảm cú đảm phệ đại nhân!
Câu này trực tiếp khêu chữ từ họ Thẩm Mặc ra chửi.
"Mẹ nó, dám chửi ta là chó à?" Thẩm Mặc tức thì không khách khí nữa, cười lạnh nói:
- Lữ hữu song khẩu, nhất khẩu nhất khẩu cật tiểu dân.
Hắn cũng từ chữ Lữ của Lữ huyện lệnh, lấy chữ, chửi hắn ỷ thế khinh người, ức thiếp tiểu dân.
- Hay!
Lý huyện lệnh lại lớn tiếng kêu hay, ông ta phát hiện ra, tên Thẩm Mặc này thật là tuyệt, bất kể là thơ đối gì cứ mở miệng ra là có, mình đúng là nhặt được của báu rồi.
Trích dẫn:Dịch nghĩa:
Mặc là chó đen, gan chó cả gan cắn đại nhân.
Lữ có hai mồm, mồm này mồm kia ăn tiểu dân.
Chữ Mặc 默 = chữ Khuyển (chó) 犬 + chữ Hắc (đen) 黑
Chữ Lữ 吕 có 2 chữ Khẩu 口 ghép lại
Lữ huyện lệnh thì mất hết thể diện, bất đắc dĩ than:
- Hữu mộc dã thị kỳ, vô mộc dã thị kỳ. Khứ liễu kỳ biên mộc, thiêm khiếm liền thành khi. Ngư du thiển thủy tao hà hí, hổ lạc bình nguyên bị khuyển khi.
Câu này hắn chửi Thẩm Mặc không biết tốt xấu, dĩ hạ phạm thượng, như tôm lộn cứt lên đầu.
- Đại nhân nặng lời rồi.
Thẩm Mặc nhướng mày lên:
- Hữu thủy dã thị khê, vô thủy dã thị hề. Khứ liễu khê biên thủy, thiêm điểu liền thành kê. Đắc thế miêu nhi hùng tự hổ, thốn mao loan phượng bất như kê.
Thẩm Mặc uyển chuyển nói với Lữ huyện lệnh, sở dĩ ông oai phong là vì địa vị của ông mà thôi. Nếu hai người đổi chỗ cho nhau, uy phong của chúng ta sẽ đảo lộn.
- Hay!
Lý huyện lệnh hưng phấn vỗ tay:
- Đối hay lắm.
Trích dẫn:Dịch nghĩa:
Có mộc (木) cũng là kỳ (棋 - Cờ), không mộc cũng là kỳ (其 - Nó). Kỳ (棋) mất đi mộc, thêm thiếu (欠) liền thành khinh (欺 ức hiếp) .
Cá lội nước cạn bị tôm nhờn, hồ lạc đồng bằng bị chó khinh.
Có nước (水) cũng là khê ( 溪 - Suối), không nước cũng là hề ( 奚 - đồng âm với khê). Bỏ đi thủy bên khê, thêm vào điểu (鸟) thành gà.
Được thế khinh người chó như gấu, bỏ đi lông vũ phượng chẳng bằng gà.
Bị người ta đối một cách hoàn mỹ, Lữ huyện lệnh chỉ đành uống liền ba chén, vò đầu bứt tai nói:
- Tinh tự tam cá nhật, thì tương hữu nhật tư vô nhật, nhật nhật nhật, bách niên tam vạn lục thiên nhật.
- Phẩm tự tam cá khẩu, nghi đương trương khẩu thả trương khẩu, khẩu khẩu khẩu, khuyến quân canh tẫn nhất bôi tửu.
Thẩm Mặc cười khà khà nâng chén lên.
Trích dẫn:Dịch nghĩa:
Chữ Tinh (晶 sáng, trong suốt ) có ba chữ nhật (日- Ngày), không ngày nào không nhớ, ngày ngày ngày, trăm năm ba vạn sáu nghìn ngày.
Phẩm (品 quan phẩm) có ba chữ Khẩu (cái miệng), hèn gì lúc nào cũng phải há miệng, miệng miệng miệng, khuyên ngài cạn thêm một chén nữa.
Lữ huyện lệnh chỉ đành uống một chén, biết cứ đối tiếp như thế này, mình không say chết mới lạ, trong lòng cuối cùng cũng phục. Vừa muốn lên tiếng muốn nhận thua, thì một nha hoàn từ tầng hai hoa thuyền đi xuống, giả vờ rót rượu, len lén nhét cho hắn một trờ giấy.
Lữ huyện lệnh kín đáo mở ra trong lòng bàn tay xem, bất giác mừng ra mặt, cười ha hả nói:
- Thẩm Mặc, ngươi đúng là cao thủ trong nghề, nhưng bản quan còn có một vế, nếu ngươi đoán được, hôm nay coi như ngươi thắng.
Vừa rồi hai bên đối chọi, kỳ thực hắn đã phục hoàn toàn rồi, chỉ có điều hắn bản tính kiêu ngạo, không biết chữ thua viết thế nào mà thôi.
Cảm nhận được thái độ của đối phương đã hòa hoãn lại, Thẩm Mặc tất nhiên cũng vui vẻ xuống thang, liền gật đầu nói:
- Đại nhân đúng là tài cao, học sinh hết cách chỉ đành cố hết sức thôi.
Lý huyện lệnh cũng thấy hôm nay thắng đủ rồi, cười ha hả nói:
- Hai vị là kỳ phùng địch thủ, tài cao gặp nhau, lão phu và Hầu đại nhân được mở rộng tầm mắt rồi.
Hầu huyện thừa vội gật đầu phụ họa:
- Đúng là quá đã.
- Ta thấy không bằng đối câu cuối cùng, chúng luận bàn với nhau, không luận thắng bại.
Lý huyện lệnh cười nói:
- Xưa nay văn vô đệ nhất, tranh đi tranh lại có nghĩa lý gì.
"Vì ông tranh đủ rồi." Lữ huyện lệnh thầm rủa, nhưng cũng lo lắng chẳng may mà thua thì không xuống nước được, chỉ đành cười khan một tiếng:
- Được rồi.
Nói rồi hắng giọng:
- Lần này chúng ta dùng Bảo tháp từ.
- Đối Nhất thất lệnh sao?
Thẩm Mặc mỉm cười hỏi. Bảo tháp từ còn gọi là Nhất thất lệnh, từ một chữ tới bảy chữ thành câu, thành vần. Vì mỗi câu, hoặc hai câu phải tăng số chữ lên , hình như bảo tháp cho nên mới có cái tên này.
Từ xưa chỉ nghe nói có người làm Bảo tháp thi, Bảo tháp từ. Nhưng chưa nghe thấy ai dùng nó để đối. Vì sao? Vì nó quá khó, không chỉ vẹn vẹn nghiêm ngặt theo số chữ thành vần, hơn nữa mỗi câu phải chỉnh với đối phương, cuối cùng đối xong, bảy câu còn phải thành bài thơ hoàn mỹ ... Thứ phải kiêm cố quá nhiều, thường thường được cái này mất cái kia, chưa nghe nói ai đối được.
Những chiếc thuyền xúm đông xúm đỏ vây quanh tan đi, hoa thuyền của bọn Thẩm Mặc liền trở nên có chút cô quạnh.
Nhưng không khí ở bên trong thuyền lại náo nhiệt tới cực điểm.
Chỉ nghe Lữ huyện lệnh hắng giọng, ngâm câu đầu tiên:
- Trúc, trúc.
Lý huyện lệnh không khỏi hít sâu một hơi, không ngờ là câu kép trùng cực khó.
Thẩm Mặc nhẹ nhàng đứng dậy, tới bên lan can nhìn ra, thở dài một hơi nói:
- Thi , thi.
Sự thanh cao của trúc chỉ có thơ ca kiệt xuất có thể xưng được, ở lập ý không thua.
Nhưng còn phải xem tiếp, Lữ huyện lệnh khẽ độc:
- Sâm hàn, khiết lục.
Thẩm Mặc mỉm cười nói:
- Khi mỹ, quật kỳ.
- Tương giang tân, vị thủy khúc.
Lữ huyện lệnh cũng đứng dậy, đi tới trước mặt Thẩm Mặc nói.
- Trùy tâm bi, triển nhan hỉ.
Thẩm Mặc thoải mái ứng đối.
- Duy mạn thúy cẩm, qua mâu thương ngọc.
Lữ huyện lệnh đề cao giọng.
- Xuân hoa thu nguyệt, giang nam yên vũ.
Thẩm Mặc cười.
- Tâm hư dị chủng thảo, tíết kính du phàm mộc.
Giọng Lữ huyện lệnh càng cao hơn.
- Điều thanh kim thạch oán, ngâm khổ quỷ thần bi.
Thẩm Mặc cao giọng ứng đối.
- Hóa long trượng nhập tiên pha, hô phong luật minh thần cốc.
Lữ huyện lệnh từng bước ép tới.
- Lâm mâu trúc ngữ như tố, nham tĩnh tuyền thanh tự khấp.
Thẩm Mặc không lui một bước.
- Nguyệt nga cân bí tĩnh nhiễm nhiễm, phượng nữ sanh vu thanh tốc tốc.
Lữ huyện lệnh nhìn thẳng vào mắt Thẩm Mặc.
- Thanh ngâm thiển xướng thần nữ túy, ly từ hoa chương tiên tử mê.
Thẩm Mặc như có thần linh phù trợ đáp.
- Hay! Lần này không chỉ Lý huyện lệnh nữa, mà cả Hầu huyện thừ cũng lớn tiếng phụ họa.
Khi mọi người cho rằng hai bên đã kết thúc thì Lữ huyện lệnh tiếp tục ngâm:
- Lâm gian ẩm tửu thối ảnh diêu tôn, thạch thượng vi kỳ thanh âm phúc cục.
Không ngờ còn có câu thứ tám.
Sắc mặt Thẩm Mặc dần trở nên nghiêm túc, đọc ra từng cầu một:
- Nguyệt hạ thái bạch cử thương túy vũ, giang biên tử mỹ ngưỡng thiên bi thán.
Lữ huyện lệnh không chịu buông tha:
- Khuất đại phu trục khứ đồ duyệt tiêu lan, đào tiên sanh quy lai đãn tầm tùng cúc.
Thẩm Mặc trán đã toát mồ hôi:
- Tỳ bà hành thương hoài châu ngọc hàm lệ xuất tắc khúc thiết đảm trần sa quyển thạch.
- Nhược luận đàn loan chi thao vô địch vu quân, dục đồ tiêu sái chi tư mạc hiền nhị phó.
Lữ huyện lệnh đọc ra câu cuối cùng rồi im lặng nhìn Thẩm Mặc, vẻ mặt hết sức phức tạp.
- Công nhận thi ca chi thịnh mạc quá vu đường ; đãn cầu phong nhã chi cực hoàn khán chu sở.
Thẩm Mặc cảm thấy mình đã hết sức rồi.
May mà Lữ huyện lệnh cũng không đọc nữa, hướng y vái thật sâu:
- Thụ giáo rồi.
- Không dám nhận.
Thẩm Mặc vội hoàn lễ.
Trích dẫn:Dịch nghĩa 2 bài trên:
Trúc , trúc.
Um tùm, xanh mướt.
Mép Tương Giang, khúc Vị Thủy.
Màn che như gấm, giáo thương như ngọc.
Làm trăm cỏ hổ thẹn, vượt qua thứ gỗ thường.
Hóa gậy rồng vào tiên pha, rít gió mạnh vang thần cốc.
Khăn choàng Nguyệt Nga lặng lẽ trôi, tiếng kèn Phượng Ngữ ngân cao vút.
Uống rượu trong rừng nhìn bóng lay động, đánh cờ trên đá nghe tiếng gươm đao.
Khuất tiên sinh theo đuổi cái thú tiêu lan , Đào tiên sinh trở về tìm vui tùng cúc.
Nhược luận đàn loan chi thao vô địch vu quân
+++
Thơ, thơ.
Đẹp đẽ, cao quý.
Nát cõi lòng, vui con tim.
Xuân hoa thu nguyệt, giang nam yên vũ.
Thanh trong vàng ngọc oán, âm đục quỷ thần sầu.
Lâm mâu trúc ngữ như tố, nham tĩnh tuyền thanh tự khấp
Tiếng ngâm êm đềm thần nữ say, văn chương hoa mỹ tiên tử mê.
Dưới trăng Lý Bạch nâng chén say múa, bên sông Tử Mỹ ngửa mặt thở than.
Tỳ bà hành đau buồn châu ngọc châu ngóc ứa lệ, xuất tắc khúc rắn rỏi cát bụi cuốn đi.
Công nhận thi ca hưng thịnh không qua được Đường, nhưng cầu phong nhã thì phải nhìn Sở.