Hôm nay, mời các học viên đến thăm nhà cụ Hớ để nghe thầy giảng về loại thơ 4 câu 8 chữ nhé
Khóa học K158 của Học viện Thơ
Học phần 1
Bài 5
Bát ngôn tứ tuyệt
Trong thi học chính tông không hề có thể thơ nào gọi là "Bát ngôn tứ tuyệt" mà chỉ có loại thơ 8 chữ, được xếp vào dòng thơ tự do. Với thơ 8 chữ, không có giới hạn về số câu. Theo chương trình học của chúng ta, phần này các học viên được yêu cầu làm mỗi bài thơ chỉ 4 câu, vì thế nên gọi là "bát ngôn tứ tuyệt".
Nói ngoài lề một chút cho vui. Có vị nọ kêu bằng Thánh Nhân ở bên Mắt Nâu Học Trò thi xã, khi
luận tác phẩm "Ngược dòng thời gian" của Phong Lan Tím (đoạt giải ba trong một cuộc thi thơ nội bộ) đã viết :
Thánh Nhân Đã viết:Bài này được tác giả thể hiện 1 cách kỷ luật rõ nét, tác giả đã dùng thể thơ bát ngôn tứ tuyệt tràng giang 1 cách có chủ định, các câu mở và kết truyền nhau 1 cách tôn trọng cần thiết, ý nghĩa của bài thơ được thể hiện từng thời điểm trước sau niêm khiết nhất định, tác giả đã dùng thể thơ đúng nghĩa của tuổi trẻ, cách dùng từ cũng rất mềm mại mà vẫn tô đậm được nhưng gì cần nhấn mạnh, tuy nhiên trong câu còn lối giữa câu chưa được thông cho lắm nhưng điều đó ko anh hưởng nhiều, người đọc thả hồn theo sự bồng cảm mà rất dễ nhận thấy ý nghĩa chìm sâu từ cái nổi của nó, tôi muốn nói thêm rằng bài này đã đạt được 1 sự ấn tượng cao đối với cá nhân tôi, ở 1lĩnh vực khách quan thì tôi luôn coi trọng sự thể hiện của tác giả trong lĩnh vực này
Nhưng "Ngược dòng thời gian" chỉ là một bài thơ 8 chữ tự do chứ không phải "8 chữ 4 câu". Anh chị lưu ý rằng khi nói đến thể thơ tức là nói về toàn bài. Ở đây, Thánh Nhân nên viết rõ ra là Phong Lan Tím ghép nhiều đoạn bát ngôn tứ tuyệt lại với nhau thay vì dùng cụm từ "thể thơ bát ngôn tứ tuyệt" để diễn giải ý cần nói.
Cách thức gieo vần và thả thanh của "bát ngôn tứ tuyệt" cũng tương tự "thất ngôn tứ tuyệt" và "ngũ ngôn tứ tuyệt", chúng ta được phép vận dụng tùy theo cảm giác về ngữ âm, miễn sao khi hoàn thành thi phẩm, đọc lại mà nghe ra nhạc tính phù hợp với ý thơ là được.
Nguyên tắc làm thơ căn bản vẫn là để cho thi hứng dẫn dắt, không đặt nặng các yêu cầu về vần luật. Tuy nhiên học viên cần lưu ý một trong những đặc trưng làm nên nhạc tính cho thơ 8 chữ nói chung, đó là cách ngắt nhịp. Thơ 8 chữ có cách ngắt nhịp khá đa dạng, như : 4-4, 3-3-2, 3-2-3, 2-2-2-2... Học viên tùy ý linh hoạt vận dụng. Nhịp ngắn, nhanh diễn tả ý sôi động. Nhịp 4-4 diễn tả ý cân bằng, đối xứng hoặc tương phản. Nhịp nhanh dần diễn ý dồn dập, gấp gáp. Nhịp chậm dần diễn ý bình ổn, thong dong...
Đôi khi, các tác giả cũng cách điệu các câu 8 chữ thành 7 chữ hoặc 9 chữ, thậm chí 10 chữ, tạo ra những biến tấu thú vị. Chẳng hạn bài này của Lê Bá Dương :
Lời gọi bên sông
Đò lên Thạch Hãn ơi... chèo nhẹ
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm
Có tuổi hai mươi thành sóng nước
Vỗ yên bờ, mãi mãi ngàn năm
- Lê Bá Dương, 1987
Nói chung, thơ 8 chữ không khó làm, quy tắc khá tự do. Nhờ sự linh hoạt trong cách vận dụng, các nhà thơ thường dùng thể thơ này để viết những bài thơ có tính chất tự sự hoặc triết lý.
Học viên tham khảo một số bài bát ngôn tứ tuyệt để tập cảm nhận nhịp thơ:
Vô đề
Sơn ca vui hót mừng trong nắng sớm
Bình minh reo trên lá mới xuân đào
Đẹp biết bao khi tình yêu vừa chớm
Hồn giao nhau trên đỉnh các vì sao
- Nguyễn Xuân Bảo
Nguyện
Nguyện cùng em đi cùng trời cuối đất
Nguyện cùng em có nhau lúc vui buồn
Nguyện cùng em lúc sống và khi chết
Được như thế có hạnh phúc nào hơn
- Nguyễn Xuân Bảo
Không đề
vết tích xưa vẫn còn đầy nơi đó
lâu đài tình lưu giữ những vần thơ
hoài trong mơ ai cứ mãi đợi chờ
kìa đĩa ngọc vầng trăng vàng lơ lững...
- Lý Thị Kiều Trinh
------------
Bài tập
Vẫn với hai hình ảnh cũ, mời các học viên hãy bình phẩm bằng 2 bài Bát ngôn tứ tuyệt.
Hình 1
![[Hình: fpE88gd.jpg]](http://i.imgur.com/fpE88gd.jpg)
Hình 2
![[Hình: Si6cpLR.jpg]](http://i.imgur.com/Si6cpLR.jpg)
)