Nguyễn Bính - Thi sĩ giang hồ
lanhdien > 31-05-2012, 06:14 PM
Chương 1: CHÚ BÉ SI TÌNH NGUYỄN BÍNH
Trần Đình Thu
Nguyễn Bính thuở nhỏ tên thật là Nguyễn Trọng Bính. Khi bước chân vào làng văn làng báo, ông lấy tên mình bỏ đi chữ lót thành ra bút danh Nguyễn Bính. Ông tuổi Mậu Ngọ, sinh năm 1918. Quê nội và cũng là nơi sinh của ông là xóm Trạm, thôn Thiện Vịnh, xã Đồng Đội, nay là xã Cộng Hòa, huyện Vụ Bản tỉnh Nam Định. Lên ba tháng tuổi, ông mồ côi mẹ. Sau đó cha ông đi thêm bước nữa. Vì thế về sau khi gia cảnh rơi vào khó khăn thì ba anh em ông được bên ngoại ở thôn Vân Tập cùng xã Đồng Đội với quê nội đón về nuôi.
Nguyễn Bính ở với người cậu ruột là ông Bùi Trình Khiêm, một nhà nho có tiếng, từng tham gia phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục, là thầy dạy học chữ Nho của ông Trần Huy Liệu. Nhờ người cậu giỏi chữ Nho này mà ông có điều kiện tiếp xúc sớm với chữ nghĩa và nghệ thuật thơ phú.
Năm mười ba tuổi, Nguyễn Bính làm mọi người kinh ngạc về tài thơ của mình. Năm đó, vào dịp tháng ba âm lịch, hội Phủ Giầy tỉnh Nam Định quê ông có tổ chức một cuộc thi thơ. Đề thi là tả cảnh chọi gà trong ngày hội. Trong lúc mọi người đang loay hoay làm bài, thời gian cũng chỉ mới hết một nửa, người ta đã thấy một cậu bé con bước vào chỗ ban giám khảo đang ngồi để nộp bài. Đó chính là Nguyễn Bính. Bài thi của cậu bé là một bài thơ dài hơn ba trang giấy học trò. Sau khi xem xét cân nhắc, ban giám khảo quyết định chấm ngay giải nhất cho bài thơ. Và khi ban tổ chức dùng loa để đọc to bài thơ lên giữa sân đình cho mọi người cùng thưởng thức thì hàng ngàn người đang dự hội thơ vỗ tay không ngớt.
Có một điểm đặc biệt liên quan đến sự hình thành phong cách thơ Nguyễn Bính về sau trong câu chuyện thú vị này. Trong bài thơ tả cảnh chọi gà đó, ngoài sự độc đáo về mặt nghệ thuật, thì chỗ làm tất cả mọi người, từ ban giám khảo đến người tham dự phải tâm phục khẩu phục, là hai câu kết. Tác giả đã lấy hai câu ca dao “Khôn ngoan đá đáp người ngoài/Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau” để đưa vào bài thơ tả cảnh chọi gà một cách thật thú vị và đầy ý nghĩa.
Tiếng đồn về một chú bé con thần đồng thơ có lẽ từ đó đã lan nhanh. Và những lời thêu dệt huyền hoặc cũng phát sinh theo khiến nảy sinh nhiều chuyện bất ngờ. Ban đầu là một số người tìm đến để nhờ Nguyễn Bính gà thơ cho người hát trong những cuộc thi hát đối đáp. Nguyễn Bính vốn có tài ứng tác tức thì nên thường bên nào được ông giúp sức thì y như rằng bên đó sẽ thắng cuộc. Vì thế dần dần lòng ngưỡng mộ của mọi người lên đến tột đỉnh. Và Nguyễn Bính trở thành một người “cõi trên”. Một số người mê tín tin rằng thơ của Nguyễn Bính làm ra là thơ tiên, được giáng vào cho một cậu bé con chứ không phải là thơ của người bình thường. Vì thế nhiều người tìm đến Nguyễn Bính để xin thơ. Những đám dựng vợ gả chồng, trắc trở tình duyên hay làm ăn xui xẻo…đều đến nhờ “cậu” cho thơ tiên. Và tùy theo hoàn cảnh mà Nguyễn Bính cho thơ.
Lần nọ, một gia đình nông dân nghèo có cô con gái vừa được đám nhà giàu đến dạm hỏi. Ngặt nỗi, cô gái trước đó cũng đã có người thương ở làng. Gia đình phân vân không biết quyết định thế nào, bàn nhau tìm đến cậu. Nghe trình bày xong, Nguyễn Bính liền cho ngay một quẻ thơ có đoạn như sau:
Của dẫu nhiều nhưng vẫn chẳng nên
Phù vân, giả dối chẳng lâu bền
Tình em đâu phải trao thiên hạ
Dành để trai làng mới đẹp duyên
Lời thơ tiên đã truyền dạy như vậy, gia đình đành phải chối đám nhà giàu xứ khác để chọn anh trai làng cho con gái. Họ đâu có biết rằng, chẳng có tiên thánh nào phán truyền cả mà do nhà thơ của chúng ta ghét thói ham mê vật chất của người đời nên cho thơ như vậy mà thôi.
Độc đáo nhất là có một anh chàng hành nghề đạo chích cũng tìm đến xin thơ tiên và được Nguyễn Bính “giáng” cho mấy câu như sau:
Từ nay anh chớ có đi đêm
Dù thấy đi đêm được lắm tiền
Nhưng có phen rồi mang lấy vạ
Ở tù khổ vợ, khổ con thêm
Sau khi xin được quẻ thơ này, anh chàng đạo chích bỏ nghề luôn từ đó.
Một người quen của Nguyễn Bính có kể lại câu chuyện thú vị sau đây nữa. Đó là câu chuyện si tình của Nguyễn Bính năm ông mười bốn tuổi. Người kể quả quyết đây chính là tâm sự thật của Nguyễn Bính trong một lần trà dư tửu hậu.
Chuyện kể rằng, tháng ba năm ấy, Nguyễn Bính lại đi dự hội Phủ Giầy. Đó là lễ hội mà ông mê từ thuở bé. Một buổi đang ngồi xem hầu bóng, ông thoáng thấy một cô gái trạc tuổi mình đi ngang qua. Cô bé người cao dong dỏng mặc áo cánh sen thắt lưng hoa lý. Cô đi cùng với một người dáng chừng là mẹ. Nguyễn Bính có cảm giác lạ lùng như là cô bé vừa thoát ra từ bức tranh Tố Nữ. Ông vội vàng chạy theo. Khi nhìn được khuôn mặt cô bé, ông ngơ ngẩn như người mất hồn. Cả buổi hôm ấy, ông cứ đi theo hai mẹ con họ, lạy cùng lạy, khấn cùng khấn.
Rồi trong nhiều ngày sau nữa, ông luôn luôn đi theo bên họ. Đến ngày thứ tư, ông lén giúi được vào tay cô bé mảnh giấy có mấy câu thơ như sau:
Em ở cõi trần hay cõi tiên?
Phủ đền nhang khói nức hương em
Xin đi chầm chậm cho theo với
Lộc Thánh dâng người một trái tim
Cô gái nhanh nhẹn cầm lấy mảnh giấy nhưng ngó lơ đi nơi khác. Tuy nhiên chỉ cần vậy là ông đã tràn ngập sung sướng trong lòng mình rồi.
Chiều ngày thứ năm của lễ hội, nhân lúc bà mẹ đang say sưa với một phiên hầu bóng thì cô bé lẻn bước ra ngoài. Nguyễn Bính sung sướng bén gót theo liền ra cửa Phủ. Cô gái dừng lại nói trỏng: “Mai về Mỹ Trọng rồi”. Mỹ Trọng là một địa danh cách đó hàng chục cây số. Nguyễn Bính thấy mình như đang bay trên mây. Chợt ông sực tỉnh, vội vàng đưa tay ra nắm lấy tay cô bé. Nhưng cô bé rụt tay lại ngay và quay nhanh vào bên trong. Hôm sau, Nguyễn Bính bám theo cô bé về tận Mỹ Trọng và biết được chỗ ở của gia đình cô. Sau đó tìm cách gặp gỡ cô bé mấy lần. Rồi về nhà cắm cúi làm thơ đến nỗi xao nhãng việc học. Thế nhưng có lẽ mối tình đầu chỉ đẩy đưa tới đó. Bởi chừng ba tháng sau thì gia đình cô có việc gì đó phải đột ngột bán nhà chuyển đi nơi khác, thế là người tiên biến mất.
Hình ảnh cô bé trẩy hội Phủ Giầy đầu chít khăn nhung thả tóc đuôi gà từ đó luôn lẩn quất trong tâm hồn ông. Những lúc thoang thoảng mùi khói nhang là ông lại bần thần nhớ về những ngày xưa tươi đẹp, thuở còn ngây thơ và vụng dại nhưng lòng đã rạo rực niềm yêu ấy.