THU THI... - Phiên bản có thể in +- Thi Ẩm Lâu (https://thiamlau.com/forum) +-- Diễn đàn: Tửu Lầu (https://thiamlau.com/forum/forum-5.html) +--- Diễn đàn: Tác Văn Lâu (https://thiamlau.com/forum/forum-7.html) +--- Chủ đề: THU THI... (/thread-758.html) |
THU THI... - TuuThi - 14-10-2011 THU SẦU Tôi đi đường ngập lá vàng rơi Nghe tiếng thời gian đếm tuổi đời Có phải vì Thu mà nắng nhạt Chân mây bàng bạc biển mù khơi Không gian lơ lững treo hè vắng Khói sóng chiều Thu nhuộm đất trời Ai có về nơi xưa chốn cũ Hỏi Thu còn xõa tóc buông lơi Hỏi Thu còn xõa tóc buông lơi Hay đã ra đi chẳng một lời Trôi nổi sầu đau trong quạnh quẽ Bóng chim tăm cá biệt trùng khơi Nghìn năm Thu vẫn gieo thương nhớ Lộng gió heo may tóc rối bời Nhìn lại hai phương trời cách biệt Tưởng chừng đâu đó nét hương môi . Hôm nay Trời đã vào Thu với màu thê lương ảm đạm, với gió heo may se sắt lạnh lùng và những chiếc lá vàng nhẹ rơi bỏ lại thân cây trơ trọi não nề. Nhắc đến mùa Thu, có lẽ trong chúng ta không ai không nhớ đến bài tập đọc “ Tôi đi học” của Thanh Tịnh. Bài đoản văn bất hủ đã làm bao cô cậu học trò rung động bàng hoàng mà tôi xin ghi ra đây một đoạn để chúng ta cùng chia xẻ: “ Hằng năm cứ vào cuối Thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại náo nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường. .................................................. .................................................. ....................... Buổi sáng mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường nầy tôi đã quen đi lại nhiều lần nhưng lần nầy tự nhiên tôi thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học. “ Tôi yêu mùa thu từ bản chất, yêu cả những bản nhạc mùa thu. Trong bốn mùa của thiên nhiên vũ trụ, có lẽ mùa Thu làm cho con người bâng khuâng hoài cảm nhiều nhất và là nguồn cảm hứng bất tận cho người nghệ sĩ. Chả thế mà từ ngàn xưa cho đến nay đã có biết bao nhiêu vần thơ điệu nhạc nói về mùa Thu. Người ta ca tụng mùa thu, lấy bối cảnh mùa thu được dàn dựng trong những tác phẩm của họ như những không gian lá vàng rơi hay những chia ly buồn bã. Ai đã từng đọc bài thơ nỗi tiếng " Chansons D'automne " của thi sĩ lừng danh Pháp Paul Verlaine đều cảm thấy lòng mình bồi hồi và xúc động . Không xúc động sao đựơc khi nhà thơ đa-tình này đã rung cảm hồn mình thành những dòng thơ bất hủ sau đây để nức nở về tình thu bên bờ sông Seine tuyệt đẹp năm nào: " Les sanglots longs Des violons De l'automne Blessent mon coeur D'une langueur monotone Tout suffocant Et blême, quand Sonne l'heures Je me souviens Des jours anciens Et je pleure Et je m'en vais Au vent mauvais Qui m'emporte Decà delà Pareil à la Feuille morte " " Tiếng đàn ai đó lê thê Vĩ cầm réo rắt ê chề lòng đau Bơ-vơ chuông đổ đồng hồ Lòng như héo hắt thu tàn năm xưa Bao kỷ niệm, theo gió đưa Cuốn theo lệ đổ chưa vừa xót xa Bao năm lữ thứ xa nhà Giang hồ phiêu bạt lá vàng tả tơi.. " (Lãng-Du ) Thật vậy, mùa thu là mùa của tình yêu, mùa của lá vàng rơi rụng. Mùa thu là mùa của những cặp tình nhân dìu nhau đi dưới nắng thu để thưởng thức bầu không khí mát mẻ trong lành,rồi trao cho nhau những nụ hôn nồng cháy để rồi cùng nhau nhìn lá vàng rơi, rơi mãi tận cuối chân trời. Mùa thu là mùa các thi nhân đi tìm những vần thơ để sang tác thành những tuyệt phẩm bất hủ nghìn năm. Ai đã từng đi qua phố vắng dưới ánh nắng chiều thu khi lá vàng bay bay khắp trời rồi lác đác rơi qua mái đầu và rớt xuống đất, mới cảm thấy được cái đẹp tuyệt vời của mùa thu,mới rung cảm theo nhịp của lá vàng đang rơi,rung cảm theo những tia nắng thu dịu hiền vươn mãi đến tận chân trời xa thăm thẳm. Nói đến mùa thu là nói đến mùa của lá vàng bay bay, mùa của lá vàng rơi rơi, mùa của lá vàng khô rụng khắp mọi nẻo đường. " Thu đi cho lá vàng bay, lá rơi cho đám cưới về ". Hình ảnh gắn liền với mùa Thu nhất có lẽ là chiếc lá vàng , từ đó ta có những vần thơ tuyệt vời cho lá Thu như 4 câu thơ dưới đây trong bài “ Cây bàng cuối Thu” của nhà phù thủy thơ lục bát Nguyễn Bính : Thu sang trên những cành bàng Chỉ còn hai chiếc lá vàng mà thôi Hôm qua đã rụng một rồi Lá theo gió cuốn ra ngoài sơn thôn Nhắc đến những bài thơ hay về Thu mà không nói đến truyện Kiều của cụ Nguyễn Du thì thật đắc tội với tiên sinh. Bàng bạc trong tập trường thi, thỉnh thoảng tiên sinh có những đoạn tả cảnh Thu thật nhẹ nhàng như đoạn Kiều từ giã gia đình để dấn thân giang hồ: Vi lô san sát hơi may Một trời Thu để riêng ai một người hoặc: Rừng Thu từng biếc sen hồng Nghe chim như nhắc tấm lòng thần hôn Riêng đoạn tả cảnh chia ly giữa Thúy Kiều và Thúc Sinh thì thật trác tuyệt: Người lên ngựa kẻ chia bào Rừng phong thu đã nhuộm màu quan san hay: Long lanh đáy nước in trời Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng Riêng Lưu Trọng Lư đã ru hồn người trôi nổi phiêu bồng trong rừng Thu ngập lá với bài thơ nổi tiếng “ Tiếng Thu”: Em không nghe mùa Thu Dưới trăng mờ thổn thức ........................................ Em không nghe rừng Thu Lá Thu kêu xào xạt Không những thế , nhà thơ còn phong phú hóa từ ngữ Việt Nam qua 2 câu cuối: Con nai vàng ngơ ngác Đạp trên lá vàng khô Từ đó, nhóm chữ “ con nai vàng ngơ ngác “ đã đi vào kho tàng ngôn ngữ Việt Nam bằng những bước nhẹ nhàng . Có chàng trai nào mà không khoái vớt được “con nai vàng ngơ ngác”trừ phi là các đấng thái giám. Nhà thơ Tản Đà cũng đã viết về lá vàng : Trận gió thu phong rụng lá vàng Lá rơi hàng xóm lá bay sang Hầu hết các thi nhân Việt Nam đều ca ngợi cái đẹp của mùa thu bằng cách diễn tả hình ảnh của lá vàng rơi giữa trời thu. Sau đây là những dòng thơ diễn tả về lá vàng mùa thu của một số thi nhân Việt Nam : " Sắc trời trôi nhạt dưới khe Chim đi, lá rụng, cành nghe lạnh-lùng " (Thu Rừng-Huy-Cận) " Rặng liễu đìu-hiu đứng chịu tang, Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng Ðây mùa thu tới mùa thu tới Với aó mơ phai dệt lá vàng " (Ðây mùa thu tới-Xuân Diệu ) " Ai đâu trở lại mùa thu trước Nhặt lấy cho tôi những lá vàng " (Ai đâu trở lại mùa thu trước -Chế Lan Viên) " Chẳng được như hoa vướng gót nàng Cõi lòng man-mác giá như sương! Ta về nhặt lấy hoa thu rụng Ðặng giữ bên lòng nỗi nhớ thương " (Chiều Thu-Thái Can) " Gió vàng hiu-hắt cảnh tiêu-sơ Lẻ-tẻ bên trời bóng nhạn thưa Giếng ngọc sen tàn bông hết thắm Rừng phong lá rụng tiếng như mưa " (Mùa Thu-Ngô Chi Lan) Ngoài lá vàng rơi là biểu-tượng của mùa thu, ta còn phải đề cập đến ánh trăng thu huyền ảo.Nói đến mùa thu mà không đề cập đến ánh trăng thu mờ ảo sau áng mây trời giữa đêm khuya thanh vắng là một sự thiếu sót lớn lao đối với mùa thu . Không phải đêm thu nào ánh trăng cũng vằng vặc giữa trời trong khi lá vàng rơi nhè nhẹ giữa đêm khuya cô tịch mà trái lại, có những đêm thu trăng buồn ảo não gió heo may thổi về làm cho lòng người cảm thấy u-buồn man mác trước cái lạnh không làm tê buốt con tim như mùa đông, nhưng lắm lúc làm cho hồn ta bâng khuâng giá rét, làm cho hồn ta nhung nhớ lạnh lùng. Nếu thi sĩ Thượng Quan Nghi đời Ðường bên Trung Quốc đã diễn tả cái đẹp của ánh trăng thu qua hai câu thơ: " Thước phi sơn nguyệt thự Thuyền táo đã phong thu " " Sườn non trăng sáng chim bay Ðồng thu gió lộng ,ve say nhạc sầu " (Lạc đê hiểu hành -Chi Ðiền dịch) Thì tại Việt-Nam, rất nhiều nhà thơ đã tốn không biết bao nhiêu mực và giấy để diễn tả chị Hằng giữa đêm thu huyền diệu. Thật vậy nếu bài " Tiếng thu " của Lưu Trọng Lư không đề cập đến ánh trăng mờ thì tòan bài thơ mất đi rất nhiều ý nghĩa về mùa thu : " Em không nghe mùa thu Dưới trăng mờ thổn thức " Riêng nhà thơ Xuân Diệu đã nhân cách hóa ánh trăng thu khiến những dòng thơ trở thành bất tử: " Thỉnh thỏang nàng trăng tự ngẩn ngơ Non xa khởi sự nhạt sương mờ Ðã nghe rét mướt luồn trong gió Ðã vắng người sang những chuyến đò " Tuy nhiên nói đến trăng nhất là ánh trăng thu mà không nói đến thi sĩ Hàn Mặc Tử là một sự thiếu sót vô cùng trọng đại. Ta hãy nghe Hàn Mặc Tử nói về trăng thu qua những câu thơ bảy chữ với lối nhân cách hóa làm cho ta có cảm tưởng như người đẹp Hằng Nga đang rón rén dời gót ngọc vào nhà ai giữa đêm thu trăng sáng : " Bóng nguyệt leo song sờ sẫm gối Gió thu lọt cửa cọ mài chăn " hay là : " Ô kìa bóng nguyệt trần truồng tắm Lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe " Ngoài Lưu Trọng Lư, Hàn Mặc Tử, Xuân Diệu ra , ta cũng thấy rất nhiều nhà thơ nói về ánh trăng thu. Sau đây là một số bài thơ của một vài thi nhân ca tụng ánh trăng thu qua những dòng thơ đủ các thể loại : " Lòng anh giếng ngọt trong veo Trăng thu trong vắt, biển chiều trong xanh Lòng em như bụi kinh thành Ða đoan vó ngựa chung tình bánh xe . " (Tình tôi-Nguyễn Bính) " Ðêm thu buồn lắm chị Hằng ơi ! Trần thế em nay chán nữa rồi " (Muốn làm thằng Cuội-Tản Ðà) " Mặt trăng tỏ thường soi bên gối, Bừng mắt trông sương gội cành ngô Lạnh lùng thay, bấy chiều thu, Gió may hiu hắt trên đầu tường vôi " (Chinh Phụ Ngâm Khúc-Ðặng Trần Côn/Ðoàn Thị Ðiểm dịch) " Vi lô san sát heo may Một trời thu để riêng ai một người Dặm khuya ngất tạnh mù khơi Thấy trăng mà thẹn những lời non sông Rừng thu từng biếc chen hồng Nghe chim như nhắc tấm lòng thần hôn !" (Truyện Kiều- Nguyễn Du ) " Hoa xuân nọ ,còn phong nộn nhị, Nguyệt thu kia,chưa hé hàn-quang " (Cung oán ngâm khúc- Ôn như Hầu ) Nếu mùa thu có lá vàng rơi rụng, có trăng thu huyền ảo thì cũng có nắng thu nhẹ lướt trên đồi. Nắng mùa thu không gay gắt rực lửa như mùa hạ trái lại rất mát diụ trong lành, nhất là những lúc trời xanh mây trắng nắng hồng. Ði dưới nắng thu người ta thấy tâm hồn rất thoải mái lâng lâng ,nhất là những lúc trời chiều nhạt nắng có lá vàng bay bay rồi rụng khắp phố phường. Nhiều cặp tình nhân thích đi dưới nắng thu để thưởng thức cái vẻ đẹp của mùa thu, nhặt những lá vàng rơi rồi nhìn những hàng cây khẳng khiu chỉ còn những cành trụi lá dọc hai bên đại lộ lúc chiều tà. Ai cũng biết rằng các thi nhân khi nói về mùa thu thường không quên đề cập đến nắng thu. Nhà thơ Chế Lan Viên đã làm cho ta ngạc nhiên khi viết mấy câu thơ lien quan đến nắng thu như sau: "Chao ôi! thu đã tới rồi sao ? Thu trước vừa qua mới độ nào Mới độ nào đây hoa rạn vỡ Nắng hồng choàng ấp dãy bàng cao ." Nhưng ngạc nhiên hơn nữa là hai câu thơ đầy nhạc tính của nhà thơ Bích Khê sau đây làm cho ta cảm thấy thích thú khi đọc lên vì nghe như một giai điệu tuyệt vời : " Ô hay buồn vương cây ngô đồng Vàng rơi! Vàng rơi! Thu mênh mông ." Dĩ nhiên, mỗi nhà thơ diễn tả vẻ nắng thu một cách khác nhau, nhưng hầu hết đều ca ngợi nắng thu như là hình ảnh tuyệt đẹp giữa gió chiều. Nhà thơ Xuân Diệu cũng nói về nắng thu với hai câu thơ thất ngôn đầy lưu luyến trữ tình : " Nõn nà sương ngọc quanh thềm dâu . Nắng nhỏ bâng khuâng chiều lỡ thi. " Nhưng nếu ai đã đọc mấy câu thơ sau đây của nhà thơ Trúc Ly đều cảm thấy hồn mình xao xuyến bâng khuâng : "Tôi đứng bên nầy bờ dĩ vãng Thương về con nước ngại ngùng xuôi Những người con gái bên kia ấy Ai biết chiều nay có nhớ tôi Tôi muốn hôn bằng môi của em Mùa thu tha thiết nắng hoe thềm. " Nếu những hình ảnh đẹp của mùa thu là lá vàng rơi,là ánh trăng thu giữa đêm khuya thanh vắng, và nắng chiều thu trong buổi hòang hôn, thì hình ảnh buồn nhất của mùa thu là mưa thu. Chính những giọt mưa thu đã làm cho lòng người lạnh lẽo,u buồn, làm cho lòng người hoang vắng sầu thương, bơ vơ giữa thế giới mưa rơi buồn bã. Bởi vậy nói đến mưa thu là nói đến một trong những cảnh vật buồn bã nhất của trần thế. Ðọc mấy câu thơ sau đây của Bà Huyện Thanh Quan, ta thấy cảnh mưa thu thật là tiêu điều buồn bã: " Thánh thót tàu tiêu mấy hạt mưa Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu sơ Xanh um cổ thụ tròn xoe tán Trắng xóa tràng giang phẳng lặng tờ. " Hay hai câu thơ sau đây của nhà thơ Xuân Diệu cũng cho ta thấy cảnh lặng lẽ u buồn : " Gió thầm, mây lặng , dáng thu xa Mới tạnh mưa trưa chiều đã tà. " Tuy nhiên nếu trăng thu,nắng thu, mưa thu ,là những đề tài bất hủ cho các văn thi sĩ,lấy đó để sang tác thì sương thu là một đề tài không kém quan trọng để các thi nhân dệt thành thơ. Vào những lúc trời sáng tinh sương, ai đã từng ra sau vườn,đều trông thấy nhưnõg giọt sương đọng trên cành cây,ngọn cỏ giống như những hạt kim cương lóng lánh đẹp tuyệt vời. Một nhà thơ nổi tiếng như sóng cồn một thời vang bóng đã ca ngợi sương thu qua bài thơ " Sương rơi. " Ðó là thi sĩ Nguyễn Vỹ với bài thơ hai chữ đã để lại cho đời một tác phẩm bất hủ về sương thu.: " Sương rơi Nặng trĩu Trên cành Dương liễu … Nhưng hơi Gió bấc Lạnh lùng Hắt hiu Thấm vào Em ơi Trong lòng Hạt sương Thành một Vết thương Rồi hạt Sương trong Tan tác Trong lòng Tả tơi Em ơi ! Từng giọt Thánh thót Từng giọt Điêu tàn Trên nấm Mồ hoang !… Rơi sương Cành dương Liễu ngã Gió mưa Tơi tả Từng giọt, Từng giọt. Tơi bời Mưa rơi, Gió rơi, Lá rơi, Em ơi ! " Thu về đem nỗi buồn man mác cho lòng người , gió Thu se lạnh gợi bao niềm nhớ thương như tâm tình của Hồ Dzếnh trong “ Màu Thu năm ngoái ”: Trời không nắng cũng không mưa Chỉ hiu hiu rét cho vừa nhớ nhung Chiều buồn như mối sầu chung Lòng êm nghe thoảng tơ chùng chốn xa Mùa thu là mùa có lá vàng rơi lác đác,có trăng thu mờ ảo giữa đêm buồn,có những giọt mưa rơi thánh thót thật lâm ly. Ðã thế, nhiều lúc ánh nắng chiều thu, từng đợt gió thu hiu hiu rét làm cho người lữ hành thêm cô độc bâng khuâng, luôn luôn cảm thấy như xa vắng lạc lòai, như biệt ly hiu quạnh.Vì thế mà nhiều người đã cho rằng mùa thu là mùa của biệt ly,của xa cách nên tình thu thường nức nở nghẹn ngào. Mùa thu là mùa nhớ nhung từ đó và cũng là nhung nhớ từ đây. Thế nên nói đến mùa thu là nói đến biệt ly nhung nhớ,là nói đến ngăn cách xa nhau,là nói đến chia ly buồn bã và lắm lúc nói đến vĩnh biệt ngàn đời để rồi " nghìn trùng xa cách người đã đi rồi, còn gì đâu nữa mà khóc với cười ." Sự biệt ly đớn đau nhất hay nỗi nhớ nhung quằn quại triền miên cũng như sự khổ đau cay đắng suốt đời mà ta có thể thấy được là những dòng thơ nức-nở lệ nhòa của nữ thi sĩ T.T.KH, một nhà thơ đã sáng tác nên những bài thơ bất hủ ngàn năm và đã trở thành huyền thọai trong thi ca Việt Nam. Ta hãy nghe nhà thơ T.T.KH nức nở những điệp khúc tình thu sau đây : " Anh ạ, tháng ngày xa quá nhỉ ? Một mùa thu cũ một lòng đau Ba năm ví biết anh còn nhớ Em đã câm lời có còn đâu !." (Bài thơ cuối cùng) hay là : " Tôi sợ chiều Thu phớt nắng mờ Chiều Thu hoa đỏ rụng chiều Thu Gió về lạnh lẽo chân mây vắng Người ấy bên sông đứng ngóng đò ………….. Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời Ái ân lạt lẽo của chồng tôi Mà từng thu chết từng thu chết Vẫn giấu trong tim một bóng người ." ( Hai sắc hoa ti- gôn) Cũng trong nỗi hoài cảm sầu ly biệt, Nguyễn Gia Linh đã dệt nên những vần thơ lục bát buồn man mác: Ai hay ai biết đặng nào Người đi từ độ Thu vào lòng tôi Hoa lòng chưa nở làn môi Đã tan theo khói đã rơi vào sầu (Tâm tình mùa ly biệt) Trong nỗi bâng khuâng nhớ nhà dưới trời Thu hiu quạnh, thi sĩ Đinh Hùng đã gởi tâm tình qua bài thơ “ Bài hát mùa Thu” réo rắt như một nhạc khúc trữ tình lãng mạn: Hôm nay có phải là Thu Mấy năm xưa đã phiêu du trở về Cảm vì em bước chân đi Nước nghiêng mặt ngọc lưu ly phớt buồn Ai về xa mái cô thôn Một mình trông khói hoàng hôn nhớ nhà Thời đại bây giờ xài toàn bếp gas bếp điện thì làm gì có khói hoàng hôn nhưng sao trong lòng những người con xa quê luôn luôn: “Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà” Phải không các bạn? Nữ sĩ Ngô Minh Hằng cũng có những giây phút chạnh lòng nhớ những mùa Thu xưa trên quê hương yêu dấu: Lại một mùa Thu , Thu viễn phương Hồn Thu se lạnh giấc vô thường Đêm nay tròn lắm trăng Thu sáng Nhưng sáng sao bằng trăng cố hương ( Trăng thơ) Thi sĩ Thế Lữ cũng nhiều lần cảm khái với Thu: Rồi có khi nào ngắm bóng mây Chiều Thu đưa lạnh gió heo may Dừng chân trên bến sông xa vắng Chạnh nhớ tình tôi trong phút giây (Giây phút chạnh lòng) Mưa Thu phơn phớt nhẹ nhàng như giọt lệ đất trời đưa kiếp nhân sinh vạn vật vào cõi mông lung huyền ảo mà Trần Huyền Trân đã diễn tả qua bài “ Ngõ trúc (Thu )” Mưa bay trắng lá rau tần Thuyền ai bốc khói xa dần bến mưa Người về khép lại song thưa Để rêu ngõ trúc tương tư lá vàng Cũng ngay trong mùa Thu , nhà thơ Quách Tấn đã ghi lại nỗi cảm xúc khi đọc bài “ Phong kiều dạ bạc “ của Trương Kế: Trời bến Phong Kiều sương thấp thoáng Thu sông Xích Bích nguyệt mơ màng Bồn chồn thương kẻ nương song bạc Lạnh lẽo sầu ai rụng giếng vàng ( Đêm Thu nghe quạ kêu) Mùa Thu tự cổ chí kim, từ Đông sang Tây đều tượng trưng cho những nỗi buồn bàng bạc, những cuộc chia ly ngậm ngùi. Ta hãy thưởng thức một đoạn thơ của Cung Trầm Tưởng viết về “ Mùa Thu Paris”: Mùa Thu Paris Trời buốt ra đi Hẹn em quán nhỏ Rưng rưng rượu đỗ tràn ly Mùa Thu đêm mưa Phố cũ hè xưa Công trường lá đỗ Ngóng em kiên khổ phút giờ Hình như trời sinh ra mùa Thu để cho vạn vật tiêu điều ủ rũ, cho thế nhân lạc lõng u hoài . Đã thế, qua lăng kính đau thương chán nản, Hàn Mặc Tử thấy Trời Thu càng não nề chua xót hơn: Đây bãi cô liêu lạnh hững hờ Với buồn phơn phớt vắng trơ vơ Cây gì mảnh khảnh rung cầm cập Điềm báo Thu vàng gầy xác xơ (Cuối Thu) Thu về trong đôi mắt người thương lãng đãng xa vời và một thoáng buồn trong không gian nhạt nhòa khói sương đã để lại cho Nguyên Trần khoảng trống vắng mênh mông: Nghe chớm Thu về trong mắt em Nghiêng nghiêng liễu rũ tóc buông mềm Thì thầm gió nhẹ lay hàng giậu Từng lá Thu buồn rơi thoáng êm (Hoài Thu) Mùa Thu quả thật là buồn, buồn trong lòng người cho đến vạn vật cỏ cây, tiêu điều xác xơ từ thành thị đến làng quê và hắt hiu tan tác đến cả sơn khê núi rừng . Từ mối hoài cảm đó, ta hãy để tâm tư hòa nhập với “ Thu rừng “ của Huy Cận: Bỗng dưng buồn bã không gian Mây bay lũng thấp giăng màn âm u Nai cao gót lẫn sương mù Xuống rừng nẻo thuộc nhìn Thu mới về Sắc trời trôi nhạt dưới khe Chim đi lá rụng, cành nghe lạnh lùng Sầu Thu lên vút song song Với cây hiu quạnh với lòng quạnh hiu Non xanh ngây cả buổi chiều Nhân gian e cũng tiêu điều dưới kia. Đến đây tôi tự hỏi không hiểu vì cảnh sắc mùa Thu tự nó đã buồn hay vì tâm hồn mẫn cảm của thi nhân là “thú đau buồn “ sao mà hầu hết bài thơ mùa Thu nào cũng buồn tê tái. Chỉ có một thi nhân duy nhất với ba bài thơ diễn tả mùa Thu chẳng những không bi quan yếm thế mà còn vui vẻ yêu đời , mang triết lý sống rất là relax. Đó là cụ Tam Nguyên Yên Đỗ Nguyễn Khuyến với ba bài thơ : Thu Điếu, Thu Ẩm và Thu Vịnh mà chúng ta đã từng phải học thuộc lòng ở bậc Trung học. Ngày xưa, khi đọc truyện “ The last leaf” của nhà văn O’Henry, chắc các bạn cũng như tôi không khỏi bùi ngùi thương cảm chàng họa sĩ bao la tình người cho nên dù dưới trời rét căm căm vẫn cố trèo lên cây trong đêm tối để vẽ cho được chiếc lá Thu cuối cùng với từ tâm là cho Sue niềm tin mà sống sót để rồi chàng ... đã vĩnh viễn ra đi vì rét lạnh. Ôi ! Tình nhân loại sao mà cao đẹp quá ! RE: THU THI... - Bướm - 14-10-2011 Đọc bài về Thu của Tửu Thi hay quá, Buớm không biết nhiều những bài thơ về mùa thu, nhưng biết nhiều bài hát về Thu cũng khá hay, xin chia sẽ với Tửu Thi.. 1. “Mùa thu cho em” (nhạc sĩ Ngô Thụy Miên), một bài hát thật nhẹ nhàng và lãng mạn... “... Anh có nghe mùa thu mưa giăng lá đổ Anh có nghe nai vàng hát khúc yêu đương Và anh có nghe khi mùa thu tới Mang ái ân, mang tình yêu tới Anh có nghe hồn thu nói mình yêu nhau nhé...” 2. “Không còn mùa thu” (nhạc sĩ Việt Anh) “... Không còn mùa thu, trăng rơi bên thềm Không còn lời ru, mơ trên môi mềm Em thơ, như mùa xuân đầu, nối dài đêm sâu Anh làm mùa thu, cho em mơ màng...” 3. “Gửi gió cho mây ngàn bay” (nhạc sĩ Đoàn Chuẩn - Từ Linh) " ... Gửi gió cho mây ngàn bay Gửi bướm đa tình về hoa Gửi thêm ánh trăng màu xanh lá thư Về đây với thu trần gia..." 4. “Con thuyền không bến” (nhạc sĩ Đặng Thế Phong) " Đêm nay thu sang cùng heo may Đêm nay sương lam mờ chân mây Thuyền ai lờ lững trôi xuôi dòng Như nhớ thương ai chùng tơ lòng ..." 5. " Giọt mưa thu " - " Ngoài hiên giọt mưa thu thánh thót rơi Trời lắng u buồn mây hắt hiu ngừng trôi Nghe gió thoảng mơ hồ trong mưa thu Ai khóc ai than hờ!.." 6. “Buồn tàn thu” (nhạc sĩ Văn Cao) - "...Lòng buồn vương vấn Em thương nhớ chàng Người ơi còn biết em nhớ mong Tình xưa còn đó xa xôi lòng Nhờ bóng chim uyên nhờ gió đưa duyên Chim với gió Bay về chàng quên hết lời thề..." 7. Tiếc thu - Hoàng Dương "...Chiều tàn mây thu, lơ lửng về đâu? Dừng chèo thuyền ơi, ta nhắn vài câu có biết lòng ai ưu sầu, theo bóng người đi bên cầu mịt mờ xa khuất về đâu?.." 8. “Mùa thu lá bay” (nhạc Hoa, lời Việt) "Một ngày sống bên anh sẽ muôn đời Dẫu cho mưa rơi đá mòn tháng năm ... ... Mùa thu lá bay anh đã đi rồi Vỡ tan ôi bao giấc mộng lứa đôi Giờ đành lìa xa thế nhân sầu đau Hẹn anh kiếp sau ta nhìn thấy nhau...” RE: THU THI... - TuuThi - 17-10-2011 Thấy bé Bướm post mấy bài hát về Thu hay quá nên ngẫu hứng làm thêm 1 bài : THU CA Một chiều Thu, sau một chuyến hải trình,tôi lang thang vào quán café miên man với những dòng suy tưởng. Chợt nghe tiếng hát Lệ Thu nỉ non bản nhạc “Lá đổ muôn chiều” của Đoàn Chuẩn mà thấy lòng rung động bồi hồi. Tiếng hát mơ hồ huyền hoặc như đưa hồn mình chơi vơi trong khung trời dĩ vãng tưởng đã nhạt nhòa vì kiếp sống ly hương phiêu bạt: Thu đi cho lá vàng bay Lá rơi cho đám cưới về Ngày mai người em nhỏ bé Ngồi trong thuyền hoa Tình duyên đành dứt Nhưng mỗi mùa Thu chiếc lá vàng bay về cuối trời Thuyền tình không bến đỗ người ơi! Nhớ nhau đành tìm trong tiếng hát Đời vắng em rồi vui với ai Nhạc và lời như quyện vào nhau thành một tiết tấu êm ái nhẹ nhàng khiến lòng người se sắt lâng lâng. Thu chẳng những làm mềm lòng thi nhân mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho bao nhiêu nhạc sĩ. Trong vườn âm nhạc Việt Nam có quá nhiều ca khúc mùa Thu để tô điểm thêm cho dòng nhạc trữ tình lãng mạn càng phong phú đa dạng. Mỗi bản nhạc Thu có một màu sắc khác biệt, một tâm tư riêng của tác giả nhưng tựu trung thì cũng là BUỒN như thơ vậy.Người ta ca tụng mùa thu, lấy bối cảnh mùa thu được dàn dựng trong những tác phẩm của họ như những không gian lá vàng rơi hay những chia ly buồn bã. Tôi yêu mùa thu từ bản chất, yêu cả những bản nhạc mùa thu. Trong khuôn khổ hạn hẹp của bài này, tôi cố gắng đưa ra một số bài tiêu biểu của những nhạc sĩ đã sáng tác những tác phẩm về mùa thu. Tôi vốn thích bản thu ca tiền chiến của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn-Từ Linh.Những bản nhạc để lại trong tôi một ấn tượng thật tuyệt vời của một mùa "Thu quyến rũ": "Anh mong chờ mùa thu Trời đất kia ngả màu xanh lơ Đàn bướm kia vui đùa trên muôn hoa Bên những bông hồng đẹp xinh Anh mong chờ mùa thu Dìu thế nhân vào chốn thiên thai Và cánh chim ngập ngừng không muốn bay Mùa thu quyến rũ anh rồi...." Trong bối cảnh buồn bã nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã nói về mùa thu của ông qua đi khi "Nhìn những mùa thu đi". Thu đi và để lai cho chúng ta những chia ly, những nuối tiếc sầu rơi, những ý nghĩ riêng tư man mác trong tâm hồn: "Nhìn những mùa thu đi Em nghe sầu lên trong nắng Và lá rụng ngoài song Nghe tên mình vào quên lãng Nghe tháng ngày chết trong thu vàng ..." Khi người ta yêu nhau thì mọi thứ đều từ thiện, người ta sẽ cho nhau tất cả, từ những chuỗi tháng ngày, những tặng phẩm qúy báu, cho nhau xín lễ cầu hôn, cho nhau con tim, cho nhau kỷ niệm,... với nhạc sĩ Ngô Thụy Miên, ông cho người tình cả một bầu trời muà thu tuyệt vời về nhạc và lời ca . Bài "Muà thu cho em" được ra đời năm 67. Chính bài ca này đã đánh thức tôi những cái đáng yêu của một mùa thu tình ái: "Em có nghe mùa thu mưa giăng lá đổ Em có nghe nai vàng hát khúc yêu đương Mang ái ân mang mùa thu tới Em có nghe, nghe hồn thu nói mình yêu nhau nhé..." Mùa thu là mùa của nỗi buồn, của chia tay và của những mối tình dang dở nhớ nhung. Ở tuổi còn đi học, những nam sinh vẫn có những kỷ niệm đến đứng ngẩn ngơ trứơc cổng trừơng nữ sinh từ Nguyễn Thị Minh Khai, Lê Quý Đôn, Bùi Thị Xuân hay Trưng Vương, như khi em tan trừơng về trời mưa nho nhỏ, anh trao vội vàng chùm hoa mới nở, ép vào cuốn vở. Ngừơi con gái e ấp, thẹn thùng như đóa hồng chớm nụ, như penseé, như mimosa hay như phựơng hồng hồng đôi môi em. Một nụ hôn đầu say sưa, ngất ngây và nhung nhớ mãi mãi về sau. Mùa hạ đến rồi mối tình chia ly vì lý do nào đó. Khi mùa tựu trừơng đến sang mùa thu, ngừơi nữ sinh Trưng Vương nhìn lá vàng rơi ngoài đừơng Nguyễn Bỉnh Khiêm, lá rơi theo làn gió heo may vi vu, rồi cô gái bỗng bồi hồi nhớ lại ngừơi bạn trai xưa, nhớ nụ hôn nồng nàn. Nhà thơ nữ Nguyễn Thị Lệ Thanh đã sáng tác bài thơ "Trưng Vương khung cửa mùa thu" mà hai nhạc sĩ Nam Lộc và Tùng Giang đã hợp soạn thành ca khúc ghi dấu những mối tình nhẹ nhàng của Trưng Vương, những tình cảm bâng khuâng, những nỗi lòng xao xuyến của tuổi học trò: "Tim em chưa chưa nghe một lần! Làm môi em chưa hôn ai cho thật gần Tình trần mong manh như lá me xanh ngơ ngác rơi nhanh Thu giăng heo may che bóng cây lạnh này Ngừơi cho em câu nhớ thương từng ngày Ngừơi mang cho em quen môi hôn ngọt mềm Tình cho tim em rung những đêm lạnh lùng Nắng vấn vương nhẹ gót chân Trưng Vương vắng xa anh rồi Mùa thu đã qua một lần Chợt nghe bâng khuâng lá rơi đầy sân..." Mùa thu của những tình tự yêu đương, đã lôi cuốn người nhạc sĩ đã dùng bối cảnh thu ca như trong nhiều tác phẩm của ông về mùa thu, Phạm Anh Dũng đã tâm sự những nồng nàn, những cụm từ truyền cảm của ông qua bài "Gọi mùa thu mơ": "Anh gọi mùa thu mơ Một sớm thu sương mờ Nai vàng đạp trên lá Bước từng bước xa xa ... Anh gọi mùa thu mơ Trời sớm sông không bờ Lá vàng rơi lác đác Dịu dàng cơn gió mái Anh hẹn mùa thu sang..." Mùa thu để chúng ta ru người tình. Khi mùa thu tới người nhạc sĩ hát khúc thu ca để dìu người yêu vào giấc điệp bình yên, Đức Huy đã ru người tình của muà thu như sau: "Hôm mùa thu gió hát bài ca cũ Mùa thu lá vàng bay Anh ru em ngủ Bài ca dao ta vẫn hát khúc ấu thơ Nắng vàng ấm suối tóc dệt mây thu Ngập ngừng trôi giấc mơ Anh ru em ngủ Dài cơn mê thương yêu ấy Những ngày còn ái ân..." Còn muà thu của Từ Công Phụng thì như thế nào? Ông ru người yêu về với muà thu dịu dàng, du dương với những lối ru nhẹ nhàng, dấu yêu của mây ngàn bay, hãy nghe bài "Muà thu mây ngàn": "Buồn vương mây ngàn giăng khắp lối Mùa thu bơ vơ đến bên trời Ru tóc em suối nguồn Gọi hồn trong gió thu buồn Ngày mai chúng mình xa nhau rồi Cầm tay em nhìn sao không nói ..." Tuần rồi tôi tình cờ được nghe bài "Dáng thu", người nhạc sĩ đã âu yếm so sánh vẻ đẹp kiều diễm, đài các của mùa thu như người thiếu nữ trong những dòng nhạc thu ca. Nhật Vũ đã dìu nguoi tình qua vũ điệu Tango: "Dáng thu vơi buồn như thương nhớ ai Dáng thu về đây mùa thu ơi ai có hay Ta vẫn ngắm mây trời Thương về tóc buông lơi Thương nhớ mãi nụ cười Bờ môi xinh như mộng Từ ngày em đi Đã bao lần thu về rồi ?" Lại một tình cờ khác tôi lắng nghe tiếng đàn của một người nhạc sĩ Mai Đức Vinh bên phương trời Canada, ông cho chúng ta nghe một bản tình ca quyến luyến và nhiều vương vấn của người thiếu nữ trong giấc mơ thu của ông "Thu về hôm nao ", thơ Phạm Anh Dũng: "... Này em nhé mắt nâu qua rừng thu Trông bóng thời gian nhã tiếng sương mù Chiều rơi lá chín thương em hương lụa Anh nhặt thu về xây tím áng thơ Chiều sao hoang vắng vàng phai sắc lá Anh viết tình thu trên môi em thôi." Ngoài ra, Mai Đức Vinh còn sáng tác nhạc phẩm "Thu muộn" phổ theo thơ của thi sĩ Hải Đà Vương Ngọc Long, nhịp điệu slow buồn da diết như sau: "Mùa thu người đã đến Tình ơi tựa lá bay Cánh chim chiều lưu lạc Tha tình về chân mây.." Một chiều thu đến để rồi Phan Bá Chúc đã làm thơ, đã phổ nhạc từ khung trời yêu thương Đà Lạt qua ca khúc thật trữ tình và đáng yêu "Tôi có em chiều thu": "Chiều phai mây trắng trôi Trôi qua dòng đời muộn phiền Chiều nay tôi thấy em gọi nắng gió lên Chiều thu tôi có em tôi có em như một tình cờ vừa đến Bàn chân em e thẹn, bàn tay em thơ dại Vội vàng con chim bé vỗ cánh bay lên cao Đời cho tôi có em trong một chiều không mong đợi Đời cho tôi có em trong thu về hương tình tới Bàn tay thôi e thẹn, bàn chân thôi thơ dại Chiều nay con chim én líu lo thương đời. " Bao người con xa xứ,mang theo trái tim điêu đứng vì nhớ quê hương., Ngô Thụy Miên khi ra xứ ngoài đã chia sẻ tâm tư của ông qua bài "Thu Sàigòn" như sau: "Em hỏi anh mùa thu Saigòn Nắng còn vương vương trên hàng phố vắng Em hỏi anh mùa thu Saigòn Nước mắt bây giờ có như mưa tuôn..." Từ miền trung nam nước Mỹ, nhạc sĩ Đỗ Duy Thụy đã bộc lộ tâm sự của ông khi mùa thu về tại Houston với những nhung nhớ mùa chia ly của tình yêu trong bài "Thu vàng nỗi nhớ": "Theo bước chân em đi thu vàng Tình ơi sao đến muộn màng Nổi nhớ mang theo cung đàn Buồn vương trên bao tháng năm Đời một rừng thu hoang vắng Mơ em là nắngxuân sang Hồn anh mộng cũ chưa tan Tình theo lá thu vàng" Trong nỗi khắc khoải khôn nguôi, nhạc sĩ Ngô Thụy Miên đã tưởng nhớ dến muà thu năm cũ khi nhìn về người tình: "Chiều thu nhẹ lướt hồn manh theo sầu Dạt dào lệ mãi tuôn mau Người xưa thôi khuất xa Thu về mang băng giá, buồn trôi ngàn năm..." Cũng vì mùa thu năm cũ vơi đầy nhung nhớ, Ngô Thụy Miên âu yếm nhìn vào ánh mắt nguoi tình với bài "Thu trong mắt em": "Rồi một mùa thu tới cho mắt em buồn trong nắng Mầu tình hôn tóc rối ru má em hồng say đắm ... Ô hay mùa thu lai vềcho mình giăng hẹn hò Gọi tên nhau khi chiều đến Mây thu vấn vương đan ngập lối đi Ái ân theo hồn cao vút Vết mơ tình xõa tay mềm..." Nếu muà thu được dùng như biểu tượng của sự ra đi hay sự chia ly để rồi dứt khoát một cuộc tình buồn não nề nào đó. Trong bối cảnh buồn của mùa thu ở vườn Luxemburg với ngập xác lá vàng rơi, Nhạc sĩ Phạm Trọng Cầu đã viết bài "Mùa thu không trở lại" để nói lên nỗi sầu tan tác của ông: "Em ra đi mùa thu, mùa thu không trở lại Em ra đi mùa thu, sương mờ giăng âm u Em ra đi mùa thu, mùa thu không còn nữa Đếm lá mùa thu, đo sầu ngập tim tôi ..." Cũng như sự chia ly từ mùa thu dang dở, người yêu sẽ tìm quên lãng mùa thu sầu úa vì tình đã chết trong lòng khi niềm cô dơn chợt đến mà nhạc sĩ Nam Lộc ghi nhận qua bài "Anh đã quên mùa thu": "Bây giờ là mùa thu Chiều vắng khói sương mù Hàng cây khô sầu úa Hiu hắt đứng trong mưa Mưa như lệ tình xưa Lệ thấm mãi cho vừa Lệ thương hoa phượng rũ Em có nghe mùa thu ..." Tiếp theo mùa thu chia ly của Nam Lộc, nhạc sĩ Dương Viết Điền sáng tác bài "Suối Ướt Hoen Mi", phổ theo thơ Việt Hải, tả cảnh tan tác khi khi người tình bỏ ra đi: " ... Thu đang về lối cũ Bay bay bao lá vàng Cầm tay em lần cuối Nghe lệ như vẫn rơi ... Mây cũng buồn tiễn đi Lại khóc ướt hoen mi Đành lòng bước ra đi Hôn hoài mấy cho vừa Sao anh nỡ giã từ..." Mùa thu về với khung trời Paris của Cung Trầm Tưởng, nhà thơ này đã kể về chuyện tình mùa thu với nàng kiều nữ tóc nâu người địa phương bên vườn Luxemburg. Bài thơ "Mùa thu Paris" được nhạc sĩ Phạm Duy phổ thành một nhạc phẩm đã đi vào dĩ vàng của Saigon một thời xa xưa: "Mùa thu Paris, trời buốt ra đi Hẹn em quán nhỏ, hẹn em quán nhỏ Rượu rưng rưng ly đỏ tràn trề ... Mùa thu âm thầm bên vườn Lục Xâm Ngồi quen ghế đá, ngồi quen ghế đá Không em buốt giá từ tâm Mùa thu nơi đâu, người em mắt nâu Tóc vàng sợi nhỏ, tóc vàng sợi nhỏ Chờ mong em chín đỏ trái sầu ..." Từ một phương trời nào đó Phạm Anh Dũng âu yếm thì thầm với người em gái mắt nâu của mình bằng những lời yêu dấu để thăm chừng khi nào mùa thu của tình yêu thực sự đến. Nếu Phạm Trọng Cầu hay Trịnh Công Sơn nhìn muà thu đi với nỗi niềm tiêu cực thì tương phản thì Pham Anh Dũng lại nhìn mùa thu ở khía cạnh tích cực. Nào chúng ta hãy nghe lời hát của Phạm Anh Dũng qua bài "Mùa thu về chưa em nhỉ": "Này yêu dấu, mùa thu về chưa nhỉ Gọi mây trôi em thả tóc bay đi Hạt long lanh rơi nhạt lá thay mầu Tình xanh biếc, xanh mầu đôi mắt nâu ... Này yêu dấu, mùa thu về lá đổ Dòng sông xanh trôi về mãi xa xôi Mầu quan san loang nhạt tím khung trời Chiều thu vàng mình anh với em..." Trong một buổi chiều thu lá úa vàng rơi như vậy, tôi nhâm nhi ly cà phê của mùa thu vàng, lòng bổng bâng khuâng lên nỗi nhớ nhà sau những ngày hải hồ, những rộn rã vì nhớ Thềm Xưa hay Lak của Sài Gòn. Trong khung cảnh muà thu dù là ở đâu, trong tôi mùa thu vàng của nhạc sĩ Cung Tiến vẫn đẹp đẽ hơn với lời thơ và ý nhac. Nhịp điệu Valse vui tươi với lòng bồi hồi khi lang thang trên đường phố Nguyễn Bỉnh Khiêm hay Lê Quý Đôn hoặc Phùng Khắc Khoan gần nhà tôi ở với những chiếc lá vàng rơi đã làm xao xuyến tâm hồn: " Một mình đi lang thang trên đường, Hoàng hôn xuống, chiều thắm muôn hương Chiều hôm qua mình tôi bâng khuâng Có muà thu về, tơ vàng vương vương ... Chiều hôm qua lang thang trên đường Nhớ nhớ, buồn buồn với chán chường Chiều hôm nay trời nhiễu mây vương Có muà thu vàng bao nhiêu là hương" Mùa thu về người nhạc sĩ thiếu vắng bóng hình người yêu, trong muà thu hôn mê của nỗi niềm cô đơn, Ngô Thụy Miên đã sáng tác bài "Chiều nay không có em" vào năm 1965 như sau: "Chiều nay mình lang thang trên phố dài Không có em, ai chung bước đời nhau giận hờn Không có em, đường xưa giăng mắc mây trôi Chiều nào hai đứa chung đôi Lặng nhìn mùa thu lá rơi ... Rồi mai mình em thôi trên phố người Sao mắt nhung không nuối tiếc khát khao đợi chờ Không có ai còn ai thương lá thu bay Còn ai vương vấn cơn say Đời gian dối cô dơn mình ta" Trong cái tâm tình bơ vơ về mùa thu chia ly, những nỗi cô đơn buồn tẻ của tâm hồn đã tạo ra bản nhạc "Thu bơ vơ" buồn man mác tâm tư, thơ Mỹ Ngọc, nhạc Mai Đức Vinh: "Hàng cây trơ nhánh bơ vơ cuối mùa Nàng thu giận chi lá rơi đầy sân Sầu dâng đơn côi năm tháng phai tàn Heo may gió thu se lạnh Nghe tâm hồn thương nhớ xa xăm Rừng thu thay lá công viên ghế buồn Chờ ai về ngang ghé thăm nghỉ chân Quạnh hiu mây bay giăng xám con đường Nơi đây đếm bao thu vàng Quê nhà xa cách đại đương..." Vũ Đức Sao Biển góp mặt vào vườn thơ nhạc mùa thu qua bài "Thu hát cho người". Lời nhạc lẳng lơ với người tình mùa thu của ông, rồi nỗi thống trách khi nàng bỏ ra đi. "Thu hát cho người" như là một khúc ca buồn thảm: "Giòng thu nào đưa người tình đi biền biệt Mùa thu nào đưa người về thăm bến xưa .... Ta vẫn chờ em dưới gốc sim già đó Để hái dâng người một đóa đẫm tương tư ... Giữa thu vàng bên đồi sim trái chín Một mình ta khóc tuổi thơ rơi Thời gian nào trôi bềnh bồng trên thân phận người Biệt ly nào không muộn phiền trên đầu môi Màu vàng lên, biêng biếc ánh chiều rơi Nhạc hoài mong ta hát vì xa người Thu hát cho người, thu hát cho người, người yêu .. ơi" Trong đầu thập niên 70, người ta không thể quên một bản nhạc tình thu bất hủ của nhạc sĩ Phạm Duy, phổ từ thơ của thi hào Guillaume Apollinaire. Bài "Mùa thu chết" đã ray rứt nói lên những thương nhớ khôn nguôi của một mùa thu tàn úa, những ai oán tiếc thương của người tình vẫn mặn nồng chờ đợi sự trở lại của mùa thu yêu đương có nhau: "... Ta ngắt đi một cụm hoa thạch thảo Em nhớ cho: Mùa thu đã chết rồi Ôi ngát hương thời gian mùi thạch thảo Em nhớ cho rằng ta vẫn chờ em Vẫn chờ em, vẫn chờ em, vẫn chờ Vẫn chờ... đợi em." Thi sĩ lừng danh Paul Verlaine của Pháp đã mang nỗi xúc động bồi hồi khi diễn tả bài hát mùa thu trong ông qua bài "Chansons D'automne" như sau: "Les sanglots longs Des violons De l'automne Blessent mon coeur D'une langeur monotone Tout suffocant Et blême, quand Sonne l'heures Je me souviens Des jours anciens Et je pleure ..." Bài thơ này được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc lời Việt mang tên "Thu ca điệu ru đơn": "Mùa thu nức nở ơ ớ Tiếng thở ơ ơ ơ dài Tiếng vĩ cầm, buồn ơi mùa thu ơi! Lòng ta khốn khổ ô ố Với mỏi ý y y mòn Tiếng thu buồn, buồn ơi điệu ru đơn Nghẹn ngào tê tái, nghẹn ngào tê tái Khi giờ điểm, ta ngồi ta nhớ Những ngày nào xưa Những ngày nào xưa, và ta khóc lóc Và ta khóc lóc ..." Nước mắt đã rơi khi mùa thu về vì mùa thu buồn bã, khi hàng cây trút lá nghiã trang đìu hiu, Phạm Duy đã mô tả một mùa thu đầy nước mắt trong cơn mưa thu .. bài "Nước mắt mùa thu": "Nước mắt mùa thu khóc ai trong chiều Hàng cây trút lá nghiã trang đìu hiu Từng chiếc, từng chiếc lệ Khô vàng héo Buồn thương từng kiếp nằm trong mộ héo tên người đời quên Nước mắt mùa thu khóc than triền miên Nước mắt mùa thu khóc trong đêm dài Mùa thu chới vơi tiếng mưa buồn rơi ..." Mùa thu với mưa rơi buồn hiu hắt, giọt nước mắt rơi như giọt mưa sầu nhân thế. Ôi, hồn thu đến để gieo bao nỗi buồn như trong bài "Giọt mưa thu" của nhạc sĩ Đặng Thế Phong: "Ngoài hiên giọt mưa thu thánh thót rơi Trời lắng u buồn mây hắt hiu ngừng trôi Nghe gió thoảng mơ hồ trong mưa thu Ai khóc ai than hờ! .... Hồn thu tới nơi đây gieo buồn lây Lòng vắng muôn bề không liếp che gió về Ai nức nỡ thương đời Chân buông mau Dương thế bao la sầu..." Giọt mưa thu không hẳn chỉ biểu hiện trong thơ mùa thu của Đặng Thế Phong hay Phạm Duy, mà nó còn được nhạc sĩ Lê Quang diễn tả qua bài "Mùa thu dưới mưa". Thu về dưới mưa để nhớ em những nụ hôn đầu và thấp thoáng bóng em đi khi chiều nhạt phai: "...Một mùa thu anh đứng trong mưa Chờ em lá rơi vàng đầy sân Và thời gian như cũng trôi theo mùa thu Bóng chim cây về đâu Có nuối tiếc những nụ hôn đầu giờ phai Bóng dĩ vãng như rơi cuối chiều mùa thu Nhớ em mùa thu dưới mưa, Nhớ em mùa thu dưới mưa, Gió cuối chốn xa bước chân em chiều phai Lấp khuất nỗi đau những muộn phiền chôn dấu Thấp thoáng bóng xa vết thương đau thời gian Nắng tắt cuối phố chiếc lá cố ngậm ngùi ..." Mùa thu của Lê Quang với vết thương lòng khi em ra đi, còn trơ vơ chiếc lá ngậm ngùi. Nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương nối tiếp với khúc hát bơ vơ khi mùa thu thiếu vắng em, để rồi cỏ hoa xanh xao chết từ bao giờ và để lá vàng rụng rơi dâng sầu lòng này em có hay? Chúng ta hãy nghe bài "Mùa thu không em": "Mùa thu không em anh buồn một mình Cỏ hoa xanh xao chết từ ngày nào Mùa thu không em rừng thu mông mênh Lá vàng rụng sầu em có hay đâủ ... Mùa thu không em giá buốt tim anh Tình yêu mong manh mây trời nương cánh Mùa thu không em, mùa thu không em Núi đồi ngã bóng chiều hắt hiu..." Mùa thu của Văn Phụng có sương thu giăng phủ một không gian lãng mạn theo thể điệu valse chậm, có nàng, có chàng, từ đồi núi dưới biển khơi trong bài "Sương thu": "Sương thu xuống rồi, Trên núi đồi Dưới biển khơi Sương thu trắng ngần Đang xuống dần Khắp trần gian Mơ hồ sương xuống rồi Trên mắt người Ướt làn môi Mơ màng trên áo chàng Vương tóc nàng Sương thấm tràn ... Âm thầm riêng ta vẫn mơ à Thầm ta vẫn còn mơ" Mùa thu của Trường Sa không có sương thu như muà thu của Văn Phụng, nhưng lai có mây mù và mưa nhiều, mưa rơi êm đềm của một cuộc tình gắn bó, nhung nhớ về mưa thu. Trường Sa đã tả ý tưởng của ông trong bài "Mùa thu trong mưa": "... Gọi mùa thu quên lãng, Vào tiếng mưa rơi êm đềm Trời còn mưa ướt thêm Biết lấy ai chia hờn tủi Trời mưa thu lắm mây Còn bước em đi quên về Vòng tay ôm lẻ loi Cho mình còn mãi thương nhau .... Chuyện ngày xưa biết sao Mỏi cánh chim bay phương nào Còn ngày xuân ấm êm Cho mình gọi tiếng yêu em." Mưa thu không dứt tiếng mưa rơi vào mùa thu của thi sĩ Như Nguyên, và cũng là nhạc sĩ Vũ Thư Nguyên. Chuyện tình thu của ông cũng không kém phần mộng mơ và lãng mạn trong bài "Thu Đã Về": "... Thu, Thu đã về rồi em gái yêu Nhặt chiếc lá vàng Anh nghe tình chớm ươm mơ Mây giăng giăng trên cành nhỏ Thẫn thờ nghe lá đổ... Nghe gió lùa à Nghe mong chờ người mắt nai Thu đã về rồi em có thấy Mưa đầu mùa Mưa ướt cả hồn ai Mưa rơi rơi Mưa hiu hắt đêm dài Thu đã về rồi Để ai thương nhớ ai?" Mùa thu vẫn mưa, không những trong bối cảnh ở Việt Nam của nhiều nhạc sĩ, mà còn mưa cả một khung trời Paris của Phạm Ngọc và Vũ Hữu Toàn qua bài "Mưa Paris - Mùa thu của tôi", thơ Phạm Ngọc, nhạc Võ Hữu Toàn. Bài hát đưa ta viếng kinh đô Paris trong cơn mưa thu, giòng nước mưa đã trôi theo con sông Seine u buồn vào mùa thu của Phạm Ngọc: "Paris buồn giữa trời thu Cơn mưa ùa theo hối hả Tiếng đàn cùng tiếng gió Thở dài thành những cơn mưa Em là mùa thu của tôi Chẳng đợi chờ sao lai đến Cũng đành một lần lỗi hẹn Sông Seine buồn quá xa xôi..." Nếu như Phạm Ngọc, Cung Trầm Tưởng và Phạm Trọng Cầu đem chúng ta vào mùa thu Paris của phương Tây thì ngược lại nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đưa chúng ta trở lại phương Đông với xứ hoa anh đào, có kiều nữ geisha trong áo kimono cổ truyền của đất Phù Tang qua bài "Mùa thu Đông Kinh": "Lạc trong Đông Kinh Vừa khi mùa thu gieo thương nhớ Làm tôi ngơ ngẩn nhìn qua hồn thơ Chiếc áo buồn kimono Đôi thiên nga trong hồ Cô geisha trên bờ Thiết tha trong mong chờ ... Mùa thu Đông Kinh Gọi đôi hình bóng trong giây phút Chờ trông bước đi tìm tâm tình nhau Bước đi tìm duyên ngày sau Trong tiếng hát mơ màng Trong ánh nắng ngỡ ngàng Xao xuyến lá thu vàng" Chúng ta đã nhắc đến mùa Thu Paris, những lá vàng ở vườn Lục Xâm Bảo, hay là mùa thu ở Đông Kinh, làm chúng ta liên tưởng đến mùa Thu ở quê hương. Không có nhiều nhạc sĩ nhắc đến mùa thu Sài Gòn , Sài Gòn thân yêu chỉ có hai mùa mưa nắng. Cái nắng chói chang của Sài Gòn đã làm nhà thơ Nguyên Sa đã nghĩ đến người em gái mặc áo lụa Hà Đông "nắng Sài Gòn, em đi mà chợt mát. Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông...". Cũng không có nhiều nhạc sĩ ca tụng mùa Thu ở Huế, nhạc sĩ thường nhắc đến mùa mưa dài đến thối đất. Nhưng mùa Thu ở Hà Nội đã là đề tài của biết bao nhà thơ, nhà văn, nhạc sĩ hay họa sĩ, như một Hà Nội của Mai Thảo, một Hà Nội của hoạ sĩ Bùi Xuân Phái, và một Hà Nội của Trịnh Công Sơn. Hình như là Hà Nội là mùa Thu, mùa thu là Hà Nội: "Hà Nội mùa thu, Cây cơm nguội vàng, Cây bàng lá đỏ Nằm kề bên nhau, phố xưa nhà cổ, mái ngói thâm sâu Hà Nội mùa thu, mùa thu Hà Nội Mùa hoa sữa về thơm từng ngọn gió Mùa cốm xanh về, thơm bàn tay nhỏ ..." Hà Nội với những phố Cổ cuối thu, buổi chiều sương phủ, đi lang thang ngoài phố mà mùi hoa Sữa lãng đãng trong gió sẽ làm chúng ta không quên được mùa thu Hà Nội như khi một "tiểu thư Hà Nội" nhớ người yêu ở phương xa, rồi nàng ra Hồ Gươm, soi bóng mình, soi tương lai của mình và nước mắt của nàng lăn xuống như những hạt mưa bụi như trong một bài thơ của Phạm Chung do nhạc sĩ Phạm Anh Dũng phổ thành ca khúc: "Có phải mùa thu đã qua Em lang thang Qua phố phường Hà Nội Mặt hồ Gươm pha sương, em soi đời u tối Mùa cốm hồng không đợi Em nhớ ai mà mưa bụi bay?" "Mùa thu Đông Kinh" của Hoàng Thi Thơ cho thấy hình ảnh của cô geisha mong chờ người lữ khách thì mùa thu của Lưu Trọng Lư cho thấy một hình ảnh vô cùng đẹp đẽ của người cô phụ Việt Nam trông ngóng kẻ chinh phu trở về từ một tiền tuyến xa xôi, cái hình ảnh tiêu biểu thật đáng yêu của bao người phụ nữ Việt Nam trong bất cứ cuộc chiến nào suốt dòng lịch sử của dân tộc. Bài "Tiếng Thu" được nhạc sĩ Lê Thươngphổ nhạc với nhịp chậm 4/4, hợp âm Fa trưởng: "Em không nghe mùa thu Dưới trăng mờ thổn thức Em không nghe rạo rực Hình ảnh kẻ chinh phu Trong lòng người cô phụ... Em không nghe rừng thu Lá thu kêu xào xạc Con nai vàng ngơ ngác Đạp trên lá vàng khô ." Ngoài ra, nhạc sĩ Phạm Duy cũng đã phổ bài thơ này theo hợp âm Sol trưởng. Mỗi bài mang một sắc thái hay riêng, một vẻ đặc thù riêng. Trong nỗi cô đơn của mùa thu trăng khuyết, thi sĩ Du Tử Lê đã thố lộ tâm tình của ông về mùa thu của "Thu Khúc Một" được nhạc sĩ Võ Tá Hân phổ thành nhạc như sau: "Trăng khuyết, như đời tôi Cũng thôi một kiếp người Em về, khuya có vui Đầy hồn tôi mưa bụi Tôi về, khuya thiếu ... tôi Nhớ người môi tháng tám Gió ngất, như lòng tôi Chiều thu, im tiếng rồi ... Tôi ở đây đêm qua Mênh mông hồn nghĩa địa Trăng khuyết như tình tôi Còn nhau không cuối đời ..." Trong tình yêu muà thu của thi sĩ Phạm Văn Vui, nhạc sĩ Trần Quang Hải cũng đã phổ nhạc bài "Tình yêu như chiếc lá". Khi tình yêu của thuỡ ban đầu như là chiếc lá màu xanh tuổi nhỏ, theo dòng thời gian chiếc lá ngả vàng của mùa thu cho những duyên cớ bẽ bàng và mang theo một mối tình lỡ làng khi lá rơi xuống từ cành cây nghiệt ngã: "Tình yêu như chiếc lá Phai sắc khi mùa thu vừa chớm Nào ai hay ai biết Duyên cớ sao thu bẽ bàng Tình yêu có lỡ làng Tựa như chiếc lá thu vàng Còn vương vấn trên cành cây Chực rơi theo gió vô tình..." Mùa thu của Lam Phương mang nhiều sức sống, nhiều năng động cua sự trẻ trung, vui tươi và yêu đờị... Mùa thu Lam Phương hớn hở quay cuồng theo nhịp điệu bebop của "Mùa thu yêu đương": "Anh muốn đôi ta mãi như người tình Vui đời hẹn hò Khi trên giòng suối, khi trên lưng đồi Nửa đêm thanh vắng, dìu đến công viên Đôi trẻ lạc loài, trên xác lá vàng Muà thu yêu đương Đường vào Paris có lắm nụ hồng Có tiếng thì thầm Nhưng anh chẳng cần, mình sống cho nhau Vượt lòng đại dương, mình gặp lại đây Sau cơn khát dài, thương nhớ bao ngày Tình yêu trong tay..." Trong cái không gian xung quanh chúng ta khi mà mọi vận chuyển cua luật vũ trụ là cuộc sống có sinh và có mất, có muà xuân và có mùa thu, có lá xanh và có lá vàng, có tình yêu và mất tình yêu,... Trong cái triết lý của cuộc đời vô thường, phù du, sắc không, không sắc, Phạm Anh Dũng đã mô tả kiếp nhân sinh như sắc không trong nhạc phẩm "Tình là hư không" mà tôi tạm kết bài viết này : "Chiều thu mưa vẫn rơi Chiều thu mưa vẫn rơi Nhạc thu ru nắng phai Nhạt nhòa vươn cuối trời Rồi em theo gió bay Tình em như bóng mây Tình anh như núi sông Tình em như bóng mây ... Chiều thu mây trắng bay Chiều thu mây trắng bay Ngàn thu mây vẫn bay Dù là mộng không đầy Mùa thu cơn gió không lay Hồn thu đưa lá bay Tình ta như sắc không Tình là hư không." Cuối cùng của bất cứ cuộc tình nào trên thế gian cũng sẽ theo luật của tạo hóa, của vũ trụ sẽ tan biến vào hư không, một cõi hư vô ... và để chỉ còn lại những bài thu ca bất tử của một thời để yêu và một thời để nhớ. Chắc hẳn rằng bài viết này còn nhiều thiếu xót, nhưng với nỗi niềm yêu mùa thu, yêu thơ nhạc VN, tôi có một ước mong gói ghém những nhạc phẩm đã rung động tâm hồn và xao xuyến con tim khi mùa thu về. Tôi chân thành cảm tạ các thi sĩ, các nhạc sĩ cho phép tôi mượn tác phẩm tim óc của họ để làm thành bài viết tổng hợp này. |