Tôi đến thăm quê hương ông vua tù và nước Việt vào một sáng tháng 5 nhạt nhòa sắc nắng. Quang cảnh trữ tình của vùng Kinh Bắc trong thanh tịnh sớm mai hồ như văng vẳng tiếng tù và ngân nga thôi thúc, tiếng tù và thiên thu giục giã bước giang hồ. Chẳng biết năm trăm năm trước, trên con đường tôi đang qua, có gã trẻ trai nào nghe tiếng tù và ấy mà từ giã vợ hiền lao vào sương gió chiến chinh, lập công danh, cầu mộng vương hầu khanh tướng; có mỹ nhân khuynh quốc nào nghe tiếng tù và ấy mà từ bỏ nhung gấm lụa là, từ bỏ luôn nhu mì thục nữ, để một lần vươn đôi tay ngà ngọc nắm lấy khúc thần dương trên nước kiệu đau thương mòn mỏi ngựa hồng... Ôi, địa linh nhân kiệt là đây. Núi sông này, khí trạch này đã bồi đắp nên một nhân tài kiệt xuất như Chớp Mắt tù trưởng cũng nào có chi mà lạ.

Ngôi biệt thự của tù trưởng bao quanh bằng một bức tường cao hơn 10 mét, trên giăng lưới B40. Cổng vào đóng kín. Tôi đang loay hoay tìm nút bấm chuông thì nghe có tiếng nói đều đều vô hồn phát ra từ một thiết bị điện tử nào đó phía trên : "Chứng thực nhân dạng hoàn tất. Cửa sẽ mở sau 30 giây. Mời quý khách chuẩn bị bước vào..."

Tôi nhẩm đếm, 1...2...3... Cánh cổng sắt từ từ di chuyển về 2 phía, hé ra một khoảng vừa đủ cho một người đi qua. Theo bảng điện tử chỉ đường tiến về phía lối đi trải sỏi trắng, tôi thấy một ngôi nhà sàn bằng gỗ hiện ra sau lùm cây rậm rạp. Phía dưới cỏ mọc um tùm, mấy tên vệ sĩ trang bị súng ống và một đàn bẹc giê hơn 2 chục con lởn vởn canh chừng xung quanh, nhưng không có trở ngại nào khác với tôi. Ở cầu thang dẫn lên nhà sàn, có 2 cô gái ăn mặc theo kiểu sơn nữ đang thong thả bước xuống. Họ lễ phép dừng lại cúi chào, chờ tôi qua hẳn rồi mới đi tiếp.

Chớp Mắt tù trưởng đón tôi bằng 3 hồi tù và đầy tráng khí. Thật khó tin, ông lão già cả móm mém, mặc đồ thổ cẩm, đeo kính, đang hít tù và trước mặt tôi lại có một quá khứ huy hoàng trên ngôi vị đế vương của thứ nghệ thuật vừa dân dã vừa hàn lâm, vừa phổ thông vừa huyền bí : nghệ thuật thổi tù và.


50 năm trước, như khởi đầu của mọi người đàn ông vĩ đại khác, Chớp Mắt tù trưởng cũng từng là một đứa bé, mềm oặt và yếu đuối. Nhưng thiên tư của ông bộc lộ rất sớm. Ngay từ năm lên 6 tuổi, ông đã rất thích chơi tù và. Nhỏ quá, chưa đủ hơi để thổi, ông bắt chước người lớn lấy tay nâng nó lên cao và làm ra vẻ như đang thổi :



Nhớ lại thời thơ ấu, tù trưởng rưng rưng cảm động, ông kể :

"Cái gì nó cũng có duyên nợ hết bác ạ! Như tôi gắn bó với tù và từ hồi còn cởi truồng cơ. Thế mà đến hôm nay, đeo kính rồi vẫn không chán, vẫn đam mê không dứt ra được. Có lần nọ, tôi theo bà cụ thân sinh sang nhà ông cậu chơi, thấy ông ấy để một cái tù và trên giường, tôi liền vớ ngay lấy. Mà bấy giờ tôi mới có 6 tuổi thôi, biết gì đâu bác. Tôi cũng chưa thổi được ra thành tiếng, chỉ lấy cái que gõ gõ lên nó. Gõ ở đầu to thì kêu bọp bọp, gõ đầu nhỏ thì kêu cắc cắc. Tôi thích lắm. Cả buổi cứ ngồi gõ tù và, nghe nó kêu "cắc bọp cắc bọp". Bác xem, trên đời này người ta chỉ thổi chứ có ai gõ tù và đâu nhể! Đúng là cái duyên cái nợ đấy bác ạ!"

Bên ngoài cửa sổ của gian nhà sàn là một khung trời xanh thẳm, gợn đôi làn mây trắng mỏng manh. Gió lùa vào từng cơn êm ả. Thấy tù trưởng sắp ứa nước mắt, tôi vội chuyển sang chủ đề khác.

Chớp Mắt biểu diễn tù và vỏ ốc trong lễ nhận danh hiệu nghệ sĩ nhân dân

"Nhà bác chắc nhiều tài sản quý, canh phòng nghiêm mật cứ như nhà băng Thụy Sĩ ấy. Khiếp quá!"

Tù trưởng cười rổn rảng, khoe đôi hàm răng mạ vàng chói sáng :

"Có gì quý báu đâu bác! Cả đời tôi chỉ mỗi một thú chơi tù và, đi đây đi đó nhiều nên cũng vớ được một số chiếc thuộc loại hàng độc. Bác không tưởng tượng nổi giá trị của những chiếc tù và này đâu. Chẳng hạn như đây là tù và của cụ Darwin. Có người đòi mua với giá 20 triệu đô la, tôi cũng chưa chịu đấy. Để tôi lấy cho bác xem."

Tù trưởng trải một tấm thảm xanh lên bàn, rồi quay sang mở khóa tủ sắt, lấy ra một chiếc tù và, cẩn thận đặt lên mặt thảm :


Vừa vuốt ve chiếc tù và, tù trưởng vừa giải thích :

"Cụ Đắc này ngày xưa máu chơi tù và lắm, thường vào rừng tìm các loại động vật có sừng để làm tù và. Cụ để ý thấy mấy con đực nào có sừng to chắc, khỏe khoắn, mạnh mẽ... thì hay đi cùng với nhiều con cái, nên khó bắt được. Còn mấy con yếu hơn thường bị các con cái bỏ rơi. Từ đó cụ mới nghĩ ra cái gọi là "chọn lọc tự nhiên". Cụ Đắc bẩu là tù và cũng tuân theo quy luật này, những chiếc tù và có phẩm chất kém sẽ bị đào thải. Thế có ghê không bác?"

Tôi còn đang kinh ngạc chưa biết trả lời ra sao thì tù trưởng đã kéo tôi về phía chiếc tủ kính nằm trong góc phòng, chỉ vào một cái tù và có dáng hơi thẳng, hiện lên mờ ảo dưới ánh sáng vàng.


"Đây là tù và của cụ Einstein. Cụ Tanh này còn máu chơi tù và hơn cả cụ Đắc. Trước thời cụ Tanh, người ta quan niệm không gian là tĩnh, như cái hộp trống rỗng cất giữ vũ trụ của chúng ta bên trong. Nhưng cụ Tanh nghĩ khác, cụ quan sát chiếc tù và này, thấy nó một đầu to một đầu nhỏ. Cụ liên tưởng rằng nếu không gian là phần rỗng phía bên trong chiếc tù và, còn thời gian là quá trình đi từ đầu nhỏ đến đầu to, thì có nghĩa là sau mỗi thời khắc, không gian mở rộng ra hơn trước. Từ đó cụ mới nảy ra ý tưởng về không gian cong và tính tương đối của thời gian. Bác thấy có ghê không?".

Lại một lần nữa, tôi cảm thấy bàng hoàng. Chiếc tù và đơn sơ vậy mà chứa đựng cả những gợi ý thâm viễn nhất về bản chất của vũ trụ.

Tù trưởng lại tiếp :

"Chưa hết đâu. Đây là tù và của cụ Freud. Cái này bác không được chụp ảnh vì nó là hàng lậu, tôi mua của một tay trùm buôn lậu người Cu Ba. Giá không dưới 30 triệu Mỹ kim đâu bác. Nói về cụ Phớt nhé, cụ này quan sát thấy ngay cả khi không đói, trẻ sơ sinh cũng hay đòi ngậm vú mẹ. Từ đó cụ cho rằng thói quen bú mẹ ở trẻ sơ sinh chính là một ám ảnh vô thức bắt nguồn từ thói quen chơi tù và của tổ tiên chúng ta. Khi đứa trẻ lớn lên, ám ảnh vô thức này biến cải sang nhiều dạng khác như : cắn móng tay, ngậm bút, mút kem... chẳng hạn. Chung quy vẫn do nỗi "ám ảnh tù và" mà ra hết. Ám ảnh tù và, cùng với mặc cảm Ơ-díp là hai vấn đề quan trọng nhất trong Phân tâm học của cụ Phớt đấy bác ạ!"

Tôi giật mình hỏi lại :

"Thế thì tất cả chúng ta đều có chung cái ám ảnh này hả bác? Sao tôi thấy có rất ít người chơi tù và?"

Tù trưởng buồn bã đáp :

"Đấy là tại cụ Karl Marx. Cụ Mác cũng là người thổi tù và chuyên nghiệp. Cụ nhận thấy trong những hình thái xã hội có tư hữu, mỗi cá nhân đều có quyền sở hữu một hay nhiều chiếc tù và của riêng mình. Từ đó mà thường xuyên xảy ra hiện tượng thổi lung tung, mạnh ai nấy thổi, rất lộn xộn bát nháo. Thế là cụ mới đề xuất ra cái gọi là "công hữu tù và". Nghĩa là nhà nước đứng ra quản lý tù và cho người dân, khi nào cần thổi thì phát cho dân, cùng nhau thổi. Thổi xong dân nộp lại, nhà nước cho vào kho cất đi. Kế hoạch này được áp dụng đồng loạt ở rất nhiều quốc gia. Nhưng mà sau cùng thất bại bác ạ. Dân không được thổi tù và tự do nên họ chán, họ quay sang thổi cái khác. Từ đó mà nghề chơi tù và mai một dần".


Nói đến đây, tù trưởng trầm ngâm như rơi vào một niềm hoài cảm sâu lắng. Tôi đang muốn hỏi ông về xuất xứ nghệ thuật thổi tù và, cách chế tạo tù và vỏ ốc, kỹ thuật hít tù và... nhưng đành dừng lại chờ cho cơn xúc động của ông trôi qua.

(Hết phần 1)