Cái tốt bao giờ cũng đẻ ra cái xấu và ngược lại

Những kẻ đứng đầu của các cơ quan chống tham nhũng tại Việt Nam, các Thanh Tra của Chính Phủ, cả ngàn người trong đó đại đa số là đảng viên của đảng Cộng Sản Việt nam hằng năm thường xuyên điều tra về tội phạm tham những tại mọi miền đất nước, Bắc, Nam, vùng Cao Nguyên Trung Phần, Đồng Bằng Sông Cửu Long, cho đến các cuộc điều tra xẩy ra bất ngờ, không một cán bộ nào tìm thấy tội phạm tham nhũng, mặc dầu họ đã cất công tìm kiếm ở rất nhiều nơi và tốn không biết bao nhiêu tỉ đồng chi phí cho những công tác này. Theo họ thì có thể tham nhũng tồn tại ở các nơi khác nhưng không bao giờ ở những nơi họ đã thanh tra. Các quan chức nhà nước nghĩ là có thể tham nhũng có thể đã xảy ra tại các cơ sở thấp hơn như quận huyện chứ không phải ở nơi chính quyền trung ương.

Chắc phải đúng như vậy bởi vì Việt Nam ngày nay đã tạo ra được những người như tỉ phú Đoàn Nguyên Đức hay được gọi là Bầu Đức. Ông là người kinh doanh Việt nổi tiếng như là một "ông bầu" trong làng bóng đá và là một doanh nhân thành đạt qua thương hiệu nổi tiếng là Hoàng Anh Gia Lai. Cho đến cuối năm 2009 thì tổng giá trị tài sản ròng của Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai, một tập đoàn đa số về địa ốc lớn nhất Việt nam trị giá 28.4 tỉ đồng VND - khoảng $1.48 tỉ dollars. Không những thế ông Đức là người Việt Nam đầu tiên có máy bay riêng, không những vậy ông còn tuyển ông Đại Tá "anh hùng" không quân đã về hưu Nguyễn Thành Trung về lái máy bay riêng cho mình (ông Nguyễn Thành Trung là người ném bom vào dinh Độc Lập trong những ngày cuối của chính quyền VNCH). Ông Đức còn tuyên bố là: "Tôi mua hoàn toàn bằng tiền cá nhân và trước hết xuất phát từ nhu cầu làm ăn, kinh doanh chứ chẳng dại gì mà bỏ ra tới 7 triệu USD để chơi ngông" và chắc chắn là ông ta không bao giờ bỏ tiền mua chuộc cán bộ hoăc tạo ra các cơ hội cho quan chức Việt Nam tham nhũng cả.

Chuyển qua cách nhìn bao quát về đầu tư và kinh tế Việt Nam ngày nay. Cuối năm ngoái công ty đầu tư Indochina Capital Advisors Ltd. đã quyết định thanh lý và đóng cửa Quỹ Cổ Phần Việt Nam,quỹ này được buôn bán trên Thị trường tại London, lý do: Mất giá trị hơn 50%. Trong tháng Mười Một năm ngoái, công ty Capital LLC có trụ sở chính tại San Francisco đóng cửa Quỹ Đầu tư (chủ yếu là bán đầu cơ - hedge fund) chuyên về mua bán bất động sản tại Việt Nam và Campuchia.
Gần đây điểm chuẩn của Thị trường giao dịch chứng khoán VN-Index tại thành phố Hồ Chí Minh, đại diện cho một biểu hiệu tốt nhất của kinh tế châu Á trong năm 2006, đã sụt giảm 66 phần trăm trong năm 2008 chỉ vì lạm phát và tiếp theo là suy thoái kinh tế toàn cầu đã phá hủy sự tự tin trong giới đầu tư của Việt Nam. Chỉ số này tăng ngược trở lại 57% trong năm 2009. Và nó đi lên 3.5% tính tới tháng 3 năm nay. Chỉ có các nhà đầu tư vẫn còn có gan để tiếp tục ở lại Việt Nam đầu tư nhưng đa số đã lặng lẽ rút đi. Một trong sô những người có gan là Mark Mobius, Chủ tịch công ty Templeton Asset Management Ltd, một công ty đã có $24 triệu dollars đầu tư ở trong nước tuyên bố trong tháng Hai, "Nó (Việt Nam) vẫn còn có thể là nơi kiếm tiền trong đó có 86 triệu người sẵn sàng cung cấp bạn những gì mà thị trường muốn, nhưng có lẽ bạn phải bỏ qua những lời lo ngại trên thị trường." Ông ta tiếp tục ca ngợi là "Các nhà đầu tư sẽ thấy giá trị thực sự của nó nếu không bị thúc đẩy bởi tình cảm chi phối," Mobius nói. "Các khu vực tư nhân tiếp tục phát triển và đã trở thành tụ điểm quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam."

Kinh tế Việt nam hiện này biểu hiệu một hiện thực mới sau một thập kỷ của nền kinh tế sau thời kỳ "đổi mới" của Việt Nam. Từ khi chuyển sang một thị trường kinh tế theo định hướng trong năm 1986, với các cam kết đầu tư trực tiếp từ nước ngoài tại Việt Nam đã đi từ số không đến một đỉnh cao là $60 tỉ trong năm 2008, gấp ba lần ngoại tệ dự trữ của Việt Nam vào cuối năm 2008. GDP trong nước tăng rộng với tỉ lệ trung bình là 7.2% trong thập niên 2000s, tỉ lệ này làm cho Việt Nam được liệt vào nền kinh tế phát triển nhanh nhất ở châu Á sau Trung Quốc và Campuchia, theo số liệu từ Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF). Chính phủ Việt nam dự báo tăng trưởng GDP là 6.5% cho năm 2010. Theo ông Nguyễn Sơn Nam, quản lý đối tác của Việt Nam Capital Partners, người đã cố vấn hơn $30 tỉ cho các nhà đầu tư toàn cầu trong tài chính và là người đứng đầu trước đây của ngân hàng Citigroup Inc bộ phận đầu tư tại Việt Nam thì "Việt Nam đã được xem như là biên giới cuối cùng của châu Á", và "Không ai muốn bỏ lỡ một cơ hội kiểu Trung Quốc tiếp theo."

Nhưng thực tế hiện nay thì sao? Thay vào đó, nhà đầu tư thế giới đã mua vào một cái bong bóng mà tất cả đều đắt đỏ. Tiền thế giới đổ vào và chính phủ Việt Nam thiếu kiểm soát công thêm tham nhũng làm cho đời sống người dân cảm thấy đắt đỏ thêm. Lạm phát đã lên đến 28.3% trong Tháng Tám năm 2008. Và ngân hàng trung ương Việt Nam phải tăng lãi suất ba lần trong năm 2008 lên tới 14% để làm chậm lạm phát và kết quả là một số nhà đầu tư đã phải mệt mỏi với lạm phát kiểu Việt Nam này. Cổ đông của quỹ Indochina Capital vốn chủ sở hữu cổ phần công ty Việt Nam trong tháng Chín năm ngoái đã bỏ phiếu và quyết định đóng cửa sau khi giá trị tài sản ròng của nó đã sụt giảm tới $243 triệu lúc 30/06/2009 so với trước đó 2 năm là khoảng $ 500 triệu vào tháng 3 năm 2007. Hãng Passport Capital, nắm khoảng 13% cổ phần trong quỹ bất động sản JSM Indochina Capital Ltd, đã thành công trong việc thay thế 3 Giám Đốc của công ty này và bắt đầu trả lại tiền chưa đầu tư. Từ khi bắt đầu thành lập từ tháng 6 năm 2007, quỹ đầu tư Indochina Capital Vietnam đươc liệt kể trên Thị Trường London’s Alternative Investment Market mất 70% tính đến 11/18/2008. Nó tiếp tcj mất giá 29% tính đến tháng 10, 2009 cho đến khi hãng Passport Capital phản ứng. Ông Bill Nolan, Giám đốc về tiếp thị đã từ chối bình luận thông qua một phát ngôn viên.

Sự thiếu nhẫn nại của người đầu tư bắt đầu gia tăng và theo đó mất niềm tin cũng tỉ lệ thuận theo. Không cứ vậy tình trạng kinh tế thế giới ảnh hưởng thêm vào kinh tế Việt Nam, trong bối cảnh đó các quốc gia như Việt Nam rất dễ bị tổn thương. Khi ông Nguyễn Tấn Dũng lên nắm quyền vào tháng 7 năm 2006, tổng số các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam của hai đã tăng hơn 11 lần đến 486. Nhưng tư nhân hóa vẫn dậm chân tại chỗ. Khi nhậm chức ông Dũng nói là ông ta hoan nghênh đầu tư nhiều hơn vào Việt Nam, nhất là các công ty quốc doanh, nhưng cho tới nay vẫn là sự hứa hẹn về việc tư nhân hóa các công ty nhà nước như Việt Nam Airlines Corp. Theo luật lệ hiện nay của Việt Nam thì người nước ngoài bị giới hạn và chỉ được phép mua tới 30% cổ phiếu tại các ngân hàng địa phương, nhưng họ đã giành được một số lợi ích nếu thiết lập doanh nghiệp mới. Như trong tháng 9 năm 2008, ngân hàng HSBC Holdings Plc và Standard Chartered Plc lấy được giấy phép để hoạt động hoàn toàn sở hữu các đơn vị tại Việt Nam, đây là giấy phép đầu tiên trong 5 giấy xin phép. Đối với các người đầu tư ngoại quốc không hiểu tập quán tham nhũng và ăn nhậu của Việt Nam hiện nay thì thật là nhức đầu cho họ. Là một người Việt sinh ra ở miền Nam Việt Nam nhưng lớn lên ở Canada, ông Don Lâm nói là người quản lý Việt Nam của ông thường phải bỏ ra 18 tháng để xây dựng mối quan hệ với chủ sở hữu trước khi ngỏ ý buôn bán quan hệ với bất cứ quan hệ đối tác nào. "Khoảng 80% thoả thuận của tôi, chỉ được ngã ngũ qua bữa ăn tối," ông nói. "Đó là lý do tại sao nó quan trọng như vậy để có một đội cấp cao người Việt Nam để thương lượng mà không cần thông dịch viên."

Nói đến đầu tư ở Việt Nam mà không nhắc đến VinaCapital là cả một thiếu sót. Với vốn $774 triệu và với tên là Quỹ Vietnam Opportunity Fund, VinaCapital đầu tư vào các công ty tập trung về người tiêu dùng; bao gồm công ty Vietnam Dairy Products Joint-Stock Co. đứng hàng thứ ba theo giá trị của thị trường chứng khoán; công ty Kinh Đô Corp, hãng đứng đầu sản xuất kẹo; và Ngân hàng Vietnam Export-Import Commercial Joint-Stock Bank. Công ty VinaCapital đã bỏ vào Việt Nam $1.7 tỉ dollars cho đến tháng 3 so với $ 10 triệu trong năm 2003. Nhiều người chấp nhận đầu tư tại Việt Nam hơn so với các quốc gia khác trong vùng là vì Việt Nam sống trong chế độ độc tài, chính phủ Việt Nam kiểm soát đuợc nguồn lao động của họ. Các biểu tình và đình công như đòi gia tăng lương bổng hay đấu tranh cho đời sống của nhân công sẽ bị ngăn chặn. Do đó đối với các công ty đầu tư thì Việt Nam thì tương đối an toàn hơn cho vốn của họ. Tại Việt Nam lần đầu tiên Tư Bản và Cộng Sản hợp tác với nhau và thành công trên mồ hôi và nhân công lao động Việt Nam. Hai tập đoàn đầu tư tại Việt Nam là Fullerton với quỹ đầu tư Vietnam Fund vốn là $30 triệu, lỗ 30.4% kể từ khi bắt đầu hoạt động vào tháng 4/2007 mặc dầu nó có đi lên trở lại năm ngoái là 58%. Và Temasek mở văn phòng tại Việt Nam năm 2005 (từ chối tiết lộ là họ đầu tư những gì ở Việt Nam). Nhưng điều tra cho biết là họ bỏ tiền vào công ty hải sản Minh Phu Seafood Joint-Stock Co, chung vốn vào công ty vận tải Vietnam Sun Corp. và Kinh Do.

Khi Bắc Việt bắt đầu chiếm đóng toàn thể Việt Nam, trong những năm hỗn loạn sau 1975 và thiếu đầu óc lãnh đạo của chính phủ Việt nam, hơn một triệu người Việt đã rời bỏ đất nước mà theo tài liệu của Liên Hiệp Quốc cho biết là việc chẩy máu chất xám đã đóng góp vào sự kinh tế lụn bại và cô lập kinh tế tại Việt Nam. Nhìn tấy sai lầm của họ và cộng thêm sự tan rã của chủ nghĩa Cộng Sản tại Đông Âu, Việt Nam đã dùng chính sách "Đổi mới" để thay đổi chính sách kinh tế tại đây. Họ cho phép hạn chế quyền sở hữu của các công ty tư nhân, cắt giảm trợ cấp nhà nước, dỡ bỏ kiểm soát giá cả và cuối cùng đã mở cửa cho đầu tư nước ngoài. Tám năm sau đó, Tổng thống Mỹ Bill Clinton dỡ bỏ lệnh cấm vận thương mại Hoa Kỳ đối với Việt Nam và trong năm 2000 đã trở thành nhà lãnh đạo Mỹ đầu tiên đến thăm Việt Nam kể từ khi chiến tranh đã kết thúc. Tây Phương đầu tư đến Việt Nam, thu nhập bình quân đầu người gần như tăng gấp ba đến $1.042 trong năm 2008 so với $375 vào năm 1999, và nó tạo cơ hội cho hàng triệu người Việt Nam để đủ tiền mua một số xe gắn máy, đồ gia dụng, quần áo.

Quan hệ bình thường với phương Tây, Việt Nam gia nhập vào Tổ chức Thương mại Thế giới thu hút nhiều người Việt Kiều, hoặc ngoài nước Việt Nam, trở về Việt Nam làm ăn. Họ đã gặp khó khăn lúc ban đầu nhiều người đã thất bại nhưng cũng có những người khác tiếp tục làm ăn tại Việt Nam như Trung Dung thành lập Công ty TNHH MobiVi, công ty MobiVi giúp các công ty vận tải, thương nhân và các ngân hàng giải quyết các khoản thanh toán điện tử. Hay David Thai, Việt Kiều tại Seattle mở một chuỗi quán cafe Tây Nguyên phục vụ cà phê cho khách hàng cao cấp. Một ly cà phê nhỏ tốn khoảng 44.000 đồng, hay khoảng $2.25 dollar, tương đương với một bữa tối thịt bò bún riêu cho hai người. Với 80 các cửa hàng Tây Nguyên khác được trang bị máy lạnh, tivi màn hình phẳng và kết nối Wi-Fi Internet. Vào tháng Giêng, David Thái đã tốn hơn $2 triệu dollar để mở một tiệm Việt Nam Hard Rock Cafe đầu tiên tại TP Hồ Chí Minh.

Nông nghiệp và lâm nghiệp vẫn nguồn thu hút lao động lớn tại Việt Nam. Nó chiếm khoảng một nửa nhân công của toàn thể Việt Nam, 22 triệu người làm việc tại nông thôn tính đến tháng 7 năm 2008, theo số liệu từ Tổng cục Thống kê Việt Nam. So với lao động tại các hãng xưởng thì tính từ năm 2000 đến năm 2008, công ăn việc làm tại đây tăng gấp đôi đến 6,3 triệu, chiếm 14 phần trăm lực lượng lao động. Công ty điện tử Mỹ là Intel Corp lên kế hoạch để mở một nhà máy khoảng 1 tỷ USD vào TP Hồ Chí Minh năm nay, trong khi General Electric Co xây một nhà máy điện khoảng $61 triệu cho Việt Nam. Samsung Electronics Co, công ty đứng hàng thứ hai trên thế giới về điện thoại di động, mở một nhà máy sản xuất thiết bị cầm tay tốn $670 triệu tại gần Hà Nội vào tháng mười, 14 năm sau khi họ giúp đỡ đài truyền hình tại TP Hồ Chí Minh. Hãng Microsoft Corp cũng đã thuê nhân công Việt Nam hoạt hình kỹ thuật số và làm mẫu cho các trò chơi vi tính của mình tại Việt Nam. Nhưng tich thu giấy phép với các công ty hoạt động tại Việt Nam cũng bắt đầu gia tăng. Như vào tháng 9, chính phủ Việt Nam nói rằng họ có thể thu hồi giấy phép cho một dự án cao hồ sơ khai thác mỏ tungsten thuộc sở hữu của tập đoàn Dragon Capital Group tại TP Hồ Chí Minh vì không thể bắt đầu sản xuất đúng tiến độ.

Các công ty nước ngoài cũng gặp phải một hình thức tham nhũng kinh khủng ở Việt Nam, theo tổ chức Minh Bạch quốc tế (Transparency International) có trụ sở ở Berlin, một nhóm để ý đến điều kiện kinh doanh. Theo họ thì Chỉ số nhận thức về tham nhũng (Corruption Perceptions Index) về môi trường kinh doanh trên toàn cầu thì Việt Nam xếp hạng thứ 120 trên 180 quốc gia vào năm 2009, sau Trung Quốc, Thái Lan và Indonesia. Khi nghiên cứu về Việt Nam thì tổ chức Transparency International nói là "Hối lộ là bất hợp pháp nhưng phổ biến," và báo cáo gần đây nhất tiết lộ. "Mặc dù gần hai thập kỷ về cải cách, quan liêu và tệ quan liêu đến giấy tờ phản ảnh trung thực đến phần lớn đến xã hội và đời sống kinh doanh tại Việt nam, Nếu có những quan hệ đúng người và tiền bạc - thì mọi việc sẽ trôi chẩy hoàn tất." Theo giám sát quốc tế, tham nhũng đang lan tràn ở Việt Nam, Ngay cả những nhà lãnh đạo của Đảng Cộng sản đã cảnh báo các nguy cơ gây ra có thể mất đi sự chính đáng của họ qua tình trạng tham nhũng. "Tham nhũng đe dọa sự sống còn của chế độ của chúng tôi," Theo lời của Nông Đức Mạnh đã nói với đảng viên tại Đại hội Quốc gia. "Quan chức hàng đầu phải chịu trách nhiệm về những thiếu sót, tham nhũng và lãng phí trong ngành, địa phương và các đơn vị," và "chống tham nhũng và lãng phí là một nhiệm vụ quan trọng để củng cố niềm tin của nhân dân và phát huy sức mạnh của đoàn kết dân tộc lớn cho sự nghiệp xây dựng và quốc phòng." Ngay cả một Thứ trưởng nhận xét trong việc tường trình tại Quốc hội rằng một số lãnh đạo địa phương "rõ ràng giả vờ không có tham nhũng ở tất cả mọi nơi trong các cơ quan của họ."

Tuy nhiên, tham nhũng trong mắt của nhân viên nhà nước là những gì? Mức lương chính thức của cán bộ tại Việt Nam được nổi tiếng là thấp. Mức lương tối thiểu cho công nhân viên nhà nước đã được nâng lên gần 30 phần trăm - nhưng tối thiểu là vẫn chỉ 28 đô la mỗi tháng. Kết quả là nhiều lao động trên các khu biên chế của chính phủ sẽ nhận được tiền hối lộ bất kỳ cách nào họ có thể làm.
Hối lộ và tham nhũng ... Là sinh kế của người khác
"Chúng ta đang sống trong một xã hội mà chúng ta phải nói dối với nhau. Mọi người nhận lương nhưng không thể sống nổi với số lương ấy. Do đó tham nhũng đã trở thành một thói quen hằng ngày ", Phó Chủ tịch Quốc hội, trong một cuộc phỏng vấn với tờ báo Thanh Niên, một tờ báo chính thức của các thanh niên Việt Nam Đoàn. Trong bối cảnh này, ông cho biết, nhà nước sẽ thường xuyên mất đi một số tiền trong bất cứ điều gì trong công việc của hằng ngày qua câu nói, "Cơ cấu nhà nước và cơ chế hiện nay đang tạo kẽ hở cho những người tham nhũng để cướp ngân sách nhà nước."
Thanh tra chính phủ được thành lập một bộ phận chống tham nhũng trong thời gian qua. Theo một nghị định của chính phủ, Thủ trưởng cơ quan, đơn vị sẽ được tổ chức chịu trách nhiệm về bất kỳ trường hợp xảy ra tham nhũng và sẽ theo dõi của họ. Nhưng nó sẽ không làm ngạc nhiên nếu các sáng kiến chống tham nhũng không đạt được mục tiêu của họ. Thực tế là luật pháp tại Việt Nam nhìn tốt trên giấy tờ, nhưng đó lại là điều mà các người thi hành không thèm để ý tới và rất yếu kém. Cơ quan nhà nước biết chơi trò và chơi đúng luật, các kẽ hở này không bao giờ được áp dụng cho người bình thường nhưng tại các cơ quan chính phủ thì tha hồ. Làm sạch sẽ chống tham nhũng thì chỉ là các biển rôn nhưng các đảng viên và nhân viên nhà nước không bao giờ xúc động khi nghe nhũng khẩu hiệu này.

Theo bán báo cáo của GS Nguyễn Đình Cư, các tác giả chính của cuộc khảo sát tham nhũng đầu tiên của Việt Nam, cho biết ông rất ngạc nhiên rằng rất nhiều các Bộ và các tỉnh là, "Chỉ có hai trường hợp có thể giải thích điều này: thứ nhất, có tham nhũng nhưng không được phát hiện, hoặc không có tham nhũng nên tham nhũng tất nhiên là không được báo cáo. Bản thân tôi tin rằng trong trường hợp đầu tiên: tham nhũng tồn tại nhưng không được phát hiện."
Và trong một văn phòng lịch sự đẹp đẽ, có một nơi rất trang trọng treo bức ảnh của chủ tich Hồ Chí Minh - người lãnh đạo du kích cộng sản được gọi là "Bác Hồ" của người Việt Nam - người đuợc đảng và nhà nước tô bóng và bắt nhân dân Việt Nam học tập đời sống trong sạch của ông thì cũng tại văn phòng này nhiều người đã họp hành tìm hiểu làm sao để họ có thể bôi trơn nhân viên chính phủ hay chính các quan chức Việt Nam chia chác các dich vụ và che dấu không để cho các thanh tra chính phủ biết đến chuyện tham nhũng này.

Đọc bài Thân Mỹ của "bạn" Đoan Trang trên trang chủ của trang điện tử X-CafeVN và Dân Luận tôi muốn phản ảnh cặp mắt nhìn vào nước Mỹ từ lúc bắt đầu biết đến nước Mỹ và cuối cùng trở thành người Mỹ. Và có cơ hội nói lên những gì nhìn thấy về Việt Nam.

Đối với người Việt Nam trong nước "Thân Mỹ" hay không thì tùy theo từng cá nhân suy nghĩ. Đối với tôi đây là cơ hội nhìn lại về lich sử của chữ Thân Mỹ này. Trong thời chiến tranh Việt Nam thì thân Mỹ là một "lựa chọn" duy nhất cho người miền Nam và "chống Mỹ" là khẩu hiệu của miền Bắc hòng thống nhất đất nước dưới chủ nghĩa Cộng Sản và cũng có lẽ "chống Mỹ" lúc đó là khẩu hiệu thời thượng của các quốc gia, đoàn thể, cá nhân ghét kẻ nhà giầu đế quốc Mỹ này, trong đó đứng đầu phải là các quốc gia Cộng Sản như Liên Xô, Trung Quốc, Việt Nam, etc... Do đó câu "Thân Mỹ" đã có từ lâu và được hiểu khác nhau tùy theo hoàn cảnh chính trị, xã hội và kinh tế.

Theo tôi "Thân Mỹ" khác rất nhiều với "Thân Anh-Mỹ" như bạn Doan Trang đề cập. "Chúng tôi", chữ này tôi dùng vì tôi là công dân Mỹ hơn 30 năm nay và mặc dầu tôi sinh trưởng ở Việt Nam nhưng thời gian lớn lên đi học, trưởng thành và làm việc thì hoàn toàn gần như là người Mỹ. "Chúng tôi" đã có một thời kỳ chiến tranh với người Anh và giành độc lập với họ và "chúng tôi" cũng đã vui sướng có một Boston Tea Party trong đó người Mỹ vui sướng giả danh làm người da đỏ vứt trà xuống cảng Boston Harbor chống lại chính sách sưu cao thuế nặng qua đạo luật Thuế Tea Act năm 1773. Và cuối cùng chúng tối có cơ hội đánh đổ triều đại người Anh và dành độc lập từ chính quyền của Hoàng Gia Anh.

Những gì bạn Doan Trang nói về nước Mỹ, có thể được cho là "đánh bóng cho nước Mỹ" vì bạn đã hiểu là nước Mỹ được thành lập cho đến ngày hôm nay hoàn toàn có được từ mọi người trên thế giới di dân đến mảnh đất gọi là Hiệp Chủng Quốc này. Đại đa số những người đến đây đều khổ cực vì những đàn áp bất công tại chính xứ sở, quốc gia của họ trong đó có người Mỹ gốc Việt hiện nay. Những người da trắng tới đây trong thời kỳ đầu, họ đã bị đàn áp về khác biệt tôn giáo. Những người Puritans di dân sống tại New England, người Đức định cư tại Pennsylvania, và cũng có cả người Tây Ban Nha, Pháp và Nga di dân qua Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ sống trong 13 bang đầu tiên. Người nô lệ da đen có một lịch sử bị đàn áp trong khi sinh sống tại đây mà ngày nay mọi học sinh từ tiểu học cho đến đại học khi học về lịch sử Hoa Kỳ đều phải biết đến là lich sử của Hoa Kỳ cũng có một thời kỳ đen tối và chúng tôi phải học để không thể hãnh diện mọi thứ đến từ Hoa Kỳ. Những chính sách trong thế kỷ 19 để tiêu diệt đại đa số người da đỏ tại đây cũng là một vết nhơ nhuốc cho quốc gia Hoa Kỳ này mà mỗi lần nhắc đến các công dân Mỹ đều cảm thấy xấu hổ và không thể nào hãnh diện về quá khứ này được.

Tại Mỹ, những gì về cuộc chiến tranh Việt Nam mặc dầu được viết vào lịch sử nhưng hiện giờ vẫn còn được bàn cãi chỉ vì nhiều người vẫn còn có những quan điểm khác biệt như ý thức hệ về chủ nghĩa Cộng Sản và Tư Bản, điều lo ngại và sợ hãi chủ nghĩa Cộng Sản xâm lăng nước Mỹ thời thập niên 1950s mà sau 60 năm, chủ nghĩa McCarthyism vẫn thỉnh thoảng còn được nhắn đến vì chia rẽ sâu xắc, nó đã đẻ ra những chính sách về Chiến Tranh lạnh (Cold war), xung đột tại vịnh Con Heo tại Cuba, chiến tranh Đông Dương và Việt Nam và cuộc chiến tranh chống Cộng cục bộ xẩy ra trên toàn thế giới từ Châu Mỹ Latin cho đến nhiều nước tại Phi Châu. Sẽ tới lúc người dân Hoa Kỳ sẽ thực sự có kết luận về cuộc chiến Việt Nam này khi lịch sử được học hỏi rõ ràng thêm, nhưng từ giờ cho đến lúc đó người Mỹ có bổn phận phải viết "thật" về cuộc chiến tranh Việt Nam để nước Mỹ không thể để lịch sử sẽ phải tiếp diễn một lần nữa. Người Mỹ biết rõ là người Cộng Sản Việt Nam đã viết lại, đánh bóng và thần thánh về cuộc chiến tranh này do đó họ rất ít đề cập đến những gì mà người Việt trong nước học về lịch sử về chiến tranh Việt Nam. Nhưng không vì đó mà Hoa Kỳ bỏ qua những chi tiết quan trọng để họ học hỏi để tránh sai lầm sau này. Nhìn lại, một bên dùng lịch sử để mua chuộc, tuyên truyền cho chính người dân trong nước, trong khi thì bên kia muốn tìm hiểu thực sự tại sao đã xẩy ra, những tiến tình của nó ảnh hưởng đến chính trị, ngoại giao, kinh tế và xã hội, và kết quả cùng những ảnh hưởng lâu dài.

Nhiều người nói người Mỹ rất "thực tế". Tôi nghĩ khi bắt đầu dựng nước, không hẳn người Mỹ đã biết là "thực tế" phải là điều kiện tiên quyết trong Hiến Pháp. Họ biết rằng muốn muốn có một quốc gia xây dựng trên một nền tảng vững chắc trong đó kết tụ cả triệu người rải rác khắc nơi trên trái đất đến đây miếng đất Mỹ này để xây dựng đất nước thì luật lệ phải rõ ràng, nghiêm minh và áp dụng đồng đều cho bất kỳ một ai. Không phân biệt đối xử, phải công bằng và bắt buộc áp dụng rộng rãi từ những người nắm chính quyền cho đến người dân. Chính phủ phải được chia ngành và không một bộ phận nào có thể dẫm chân lên nhau. Quốc Hội ban ra luật lệ, Hành pháp thi hành luật của Quốc Hội ban ra và Tối Cao Pháp Viện thì diễn giải luật pháp nếu những đạo luật không rõ ràng hay vi phạm Hiến Pháp. Mọi việc đều biên chép rõ ràng trong Hiến Pháp và Luật Pháp. Chính quyền Liên Bang có những quyền và giới hạn, chính quyền Tiểu Bang biết rõ đâu là việc làm của họ và đâu là việc làm của chính quyền Trung Ương. Nếu Tổng Thống Nixon, Clinton vi phạm luật pháp hay không, thì Thượng Viên xét sử công khai minh bạch, đây không phải "thực tế" của Mỹ thì là gì? Nhiều người nói Tổng Thống Hoa Kỳ là một người có quyền hành nhiều nhất và tối cao trên thế giới, tôi không nghĩ như vậy vì tôi cho là người có thể truất phế Tổng Thống Hoa Kỳ là người có quyền tối cao nhất, và đó là người dân Hoa Kỳ.

Người dân không cứ được đại diện bởi chính quyền trung ương mà họ cũng được đại diện tại cấp địa phương trong đó người dân sẽ quyết định ai sẽ là Thống Đốc, Thị trưởng, Nghị Viên và ngay đến cả trong Tòa Án. người dân không cứ bầu ra ai là Chánh Án mà họ còn được tham dự vào quyết định xử án qua hệ thống Jury Duty (Thẩm Phán Nhân Dân ?) trong đó người dân quyết định từng bản án cho từng vụ án một. Luật lệ nghiêm minh và rõ ràng đến mức độ là không một ai được phép lũng đoạn người dân đang thi hành Jury Duty. Thử hỏi nếu luật pháp không công minh thì làm sao Hoa Kỳ có thể đứng vững hơn 200 năm nay và tiếp tục là cường quốc trong đó người dân của họ đến từ khoảng 200 quốc gia trên thế giới, với những chủng tộc khác nhau và văn hóa dị biệt tạo ra một Hoa Kỳ có những thứ mà các quốc gia khác trên thế giới cũng có và có những thứ mà các quốc gia khác không có.

Hoa Kỳ luôn luôn chứng tỏ sự "thực tế" của mình không phải ở lúc thành công mà là lúc thất bại. Năm 2003, khi biến cố về chiếc phi thuyền con thoi Columbia với 7 phi hành gia gồm nhiều quốc tịch khác nhau đã mất khi nó bị nổ tung trong lúc quay trở về quả đất. Người Mỹ nhìn nhận sự thất bại. Tổ chức NASA đã phải điều tra và cải tổ. Một Columbia Accident Investigation Board đã phải thành lập không phải để chỉ trích ai trái ai sai mà thực tế là nhằm khắc phục những sai lầm để tránh tình trạng này có thể tiếp tục xẩy ra.

Cuộc chiến tranh Việt Nam khi đến hồi kết thúc, người Mỹ nhìn nhận trách nhiệm của mình. Họ chấp nhận hơn một triệu người Việt miên Nam từng một thời đứng bên phía của họ chiến đấu chống lại người Cộng Sản miền Bắc, định cư tại Hoa Kỳ và họ cũng chấp nhận bang giao với kẻ thù cũ của họ và ngày nay họ đã tạo được một hình ảnh trung thực mà nhiều người sống và trưởng thành trong xã hội Cộng Sản Việt Nam như ban Doan Trang chấp nhận "Thân Mỹ" hơn những kẻ một thời được gọi là đồng chí vĩ đại Trung Quốc mà ngày nay muốn lăm le nuôt chửng Việt Nam. Cái thực tế của người Hoa Kỳ có lẽ nên là bài học cho những người tự nhận là Việt Nam Quốc Gia và Cộng Sản. Cả hai bên đã tiếp tục mất hướng đi, người Việt Quốc Gia tiếp tục chỉ tiếp tục soi mói và nhìn thấy những lỗi lầm của người Cộng Sản và chỉ trích. Họ không nhìn thấy sự thay đổi của lớp trẻ hiện nay tại Việt Nam mà nuôi dưỡng họ. Những người trẻ này, họ sẽ là những người sẽ lãnh đạo Việt Nam trong những thập niên mới, họ bắt đầu có những cặp mắt khác hơn là những 12 người trong Bộ Chính Trị của đảng Cộng Sản Việt Nam hiện nay, những kẻ tiếp tục tuyên truyền và theo đuổi chính sách của đảng Cộng Sản và làm nhiều người tự hỏi là Việt Nam đang vẫn đang trong cuộc chiến tranh Việt Nam hay là cuộc chiến đã kết thúc hơn 30 năm nay? Với những khẩu hiệu tiếp tục ca ngợi những vĩ đại của cuộc chiến thắng cách đây hơn 30 năm không giúp họ giảm bớt tình trạng tham nhũng, cũng không giúp đỡ cuộc sống của những nông dân và nhân công mà luôn luôn được ca ngợi trên những băng rôn nhưng thức tế vẫn miệt mài trên những cánh đồng ruộng cháy nắng hay mệt mỏi trong những công trường đẫm mồ hôi mà tham nhũng đã nuốt đi phần lớn những lương bổng của họ và họ không có những quyền tối thiểu như đình công. Đảng Cộng Sản hiện nay ác thay lại là cánh tay dài của Tư Bản ngoại quốc và công nhân không nhìn thấy sự đại diện của họ ở đây. Nó chỉ giúp những người lãnh đạo tại Hà Nội che dấu những khuyết điểm hiện này mà chưa có phương cách cứu chữa mà nó càng đẩy người anh em đối nghịch là người Việt Quốc Gia với cặp mắt có ác cảm thêm.

Cách đây hơn 30 năm người Cộng Sản Việt Nam chứ không phải nhân dân Việt Nam mở cuộc chiến tranh tại Campuchia và kết quả là bị Việt Nam bị người láng giềng thân thiết Trung Quốc tấn công trừng phạt và kết quả là bao nhiêu chiến sĩ và nhân dân miền Bắc thương vong và thiệt hai. Người Cộng Sản ngày nay không thể trả lời con đáp số mà cả triệu người Việt đặt câu hỏi là đảng Cộng Sản Việt Nam đã và đang làm gì cho những hải đảo và đất liền đã bị chiếm đóng. Một câu hỏi mà không một ai trong Bộ Chính Trị, Nhà Nước và Mặt Trận Tổ Quốc đã có câu trả lời thích đáng. Nhưng tại Hoa Kỳ với một quan điểm "thực tế" và Hoa Kỳ là một quốc gia trong đó người dân nói là chính quyền phải thi hành, thì từ sau sự "thât bại" của cuộc chiến tranh Việt Nam (như những người thiên tả nói), người Mỹ vẫn tiếp tục tham dự vào những cuộc xung đột trên thế giới. Người Mỹ cảm thấy họ phải tham dự vào những cuộc chiến tranh như chiến tranh Việt Nam vì họ cho là họ có trách nhiệm. Ai cũng nghĩ là sau cuộc chiến tranh Việt Nam, người Mỹ sẽ bị ám ảnh về sự sa lầy và "thất bại" tại Việt Nam thì họ sẽ không bao giờ dám nghĩ đến chiến tranh. Nhưng không, chỉ sau khi chính quyền của Tổng Thống Ford và Carter đi xuống, người Mỹ không thể chấp nhận một tình trạng không "thực tế" khi các đồng minh của họ bị tấn công và họ bị bó tay vì "ám ảnh" của cuộc chiến tranh Việt Nam. Tổng Thống Reagan đã có cuộc chiến tại Grenada, Trung Mỹ. Tổng Thống George H. Bush tham dự cuộc chiến tại Panama, The Gulf War giải phóng Kuwait. Tổng Thống Clinton tham chiến với NATO tại Kosovo. Tổng Thống George W. Bush mở hai cuộc chiến tại Afghanistan và Iraq. Và Tổng Thống Obama tiếp tục hai cuộc chiến này cho đến hiện nay. Người Mỹ đã đủ trưởng thành sau cuộc chiến Việt Nam để có thể giải thích lý do tại sao phải tiếp tục tham chiến trên thế giới nhưng tại VIệt Nam, chính phủ Việt Nam vẫn không thể giải thích được cuộc Chiến tranh biên giới Việt-Trung năm 1979 nhưng mỗi khi có cơ hội chỉ trích đến chính sách của Hoa Kỳ tham chiến tai các cuộc chiến tranh trên thế giới thì Việt Nam lại chỉ có một bài vở cũ là so sánh sự sa lầy của Hoa Kỳ trong chiến tranh Việt Nam cách đây 35 năm!

Khi tôi đến Hoa Kỳ lần đầu tiên, sự hiểu biết và tiếng Anh hạn chế, chỉ biết đi học nhưng nhận thấy một quốc gia to lớn như Hoa Kỳ đang đi vào thời kỳ đen tối. Nhân viên và quan chức ngoại giao Mỹ của tòa đại sứ họ tại Teheran, Iran bị bắt giữ mà Hoa Kỳ không làm gì được. Cuộc cấm chặn bán dầu cho Hoa Kỳ và Tây Phương được Tổ Chức OPEC phát động để trừng phạt và tìm cách giết đồng minh Israel của họ tại Trung Đông. Giá xăng chỉ qua đêm tăng gấp đôi. Xe hơi đậu dài cả cây số để mua xăng. Xe hơi nhỏ của Mỹ sản suất thua xa xe cộ của Nhật. Lạm phát và phân lời của chính phủ tăng vọt lên gần 20%. Kinh tế đi xuống thất nghiệp cao không thua gì cuộc khủng hoảng kinh tế năm ngoái 2009. Nhưng chỉ trong vài năm sau, với các biện pháp kinh tế của Hoa Kỳ trong thời kỳ Tổng Thống Reagan, người Mỹ đã phục hồi và trở lại vị thế cường quốc với những các phát minh hiện đại như Vi Tính, Internet, Biotech, thuốc mem, kỹ thuật hàng không, không gian,... Người Mỹ thành công không phải vì họ có Tổng Thống Reagan, họ thành công vì người dân Hoa Kỳ có một kiến thức rõ rệt về hệ thống cơ sở chính trị kinh tế và xã hội vững chắc. Nhưng chỉ có nó cũng không đủ vì rất nhiều quốc gia trên thế giới như Âu Châu, Nhật Bản đều như vậy. Hoa Kỳ có những thứ mà Trung Quốc cũng khó bắt kịp nếu họ không chịu thay đổi guồng máy chính trị. Đó là tại Hoa Kỳ nền giáo dục và người dân Hoa Kỳ chấp nhận sự tự do tuyệt đối của con người. Khi một con người có tự do nói lên điều suy nghĩ của họ về chính trị, xã hội, kinh tế,... họ sẽ là những thiên thần về khoa học, họ sẽ là những nhạc trưởng vĩ đại. Tại Hoa Kỳ trẻ em đã được tập thói quen này và nó sẽ ảnh hưởng sau này đến những sáng tạo tự nhiên mà xã hội hy vọng các em sẽ tạo dựng nên. Chưa kể nói đến một ưu điểm đặc biệt khác: Hoa Kỳ là một quốc gia luôn mở của cho các giống dân khác đến lập nghiệp. Những người di dân này mang tới Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ những nguồn sinh lực mới, những suy nghĩ mới mà một quốc gia thuần chủng như Việt Nam không thể làm được. Trung Quốc hay Việt Nam có thể có những đội ngũ tay nghề cao, sản suất được những món đồ tỉ mỉ và tinh vi nhưng Việt Nam và Trung Quốc không thể có những Khoa Học Gia, không thể phát minh được những kỹ thuật hoàn toàn mới lạ ngoài sự suy nghĩ của trí tuệ bình thường của con người như phát minh ra như máy vi tính, vì người Trung Quốc hay người Việt Nam không có tự do. Thiếu tự do, họ không thể có những mơ tưởng ngoài khoảng không gian cho phép của đảng và Nhà Nước cho phép. Những nước Á Châu và đặc biệt là những nước Cộng Sản không thể có những bác học vì họ được trưởng thành trong gò bó, chỉ biết tuân lệnh, biết chịu đưng và chấp nhận bị kiểm soát. Chuyên gia Việt Nam có thể là những con chim biết bay trong khoảng trời Việt Nam, những con chim này có thể bay tới được những không gian mới nhưng không thể nghĩ rằng một ngày họ sẽ khám phá những vì sao mới trong không gian, đơn giản vì họ không có tự do để mơ màng.

Hoa Kỳ đã có và sẽ có những bác học, khoa học gia như Eugene H. Trinh, Tuan Vo-Dinh, Xuong Nguyen-Huu, Nguyen Xuan Vinh, Nguyet Anh Duong, Duy-Loan Le, Jane Luu gốc Việt nhưng Việt Nam sẽ không có cơ hội đạo tạo những con người trên. Cho dù Việt Nam được cai trị bởi người Việt Cộng Sản hay người Việt Quốc Gia, Việt Nam sẽ không được như Hoa Kỳ vì người Việt phải thức tỉnh. Họ phải biết nói lên những gì họ muốn nói. Họ phải có những tự do tuyệt đối để phát huy trí tuệ của họ. Chính quyền Quốc Gia trước 1975 và chính quyền Cộng Sản Viện Nam hiện nay chưa đủ tư cách và lãnh đạo để ban phát cho người Việt những quyền tự do tối thiểu thì nói chi tới quyền tự do tuyệt đối để so sánh với Âu Mỹ. Do đó "Thân Mỹ" là một hình thức đốt giai đoạn hy vọng làm ngắn cuộc hành trình thành công cho một số người tại Việt Nam như bạn Doan Trang.
Tôi không có gì hơn là chúc bạn có đạt được những mơ ước của bạn trong khoảng thời gian đẹp nhất của đời người.

1. Khi tác giả Đoan Trang nói về "Thân Mỹ", bạn ấy nhìn thấy khác biệt và nhược điểm về đời sống xã hội hiện nay tại Việt Nam. Người đọc có cảm tưởng tuổi trẻ trong nước đang "bế tắc". Bằng giọng văn trào phúng và một tí phê phán, tác giả chấp nhận một con đường mới cho cô ta.

2. Bài "Thân Mỹ" của tôi nói thêm cho bạn Đoan Trang là ở Mỹ có những suy nghĩ hơi khác biệt nhưng những khác biệt này đã thành công tại xã hội Mỹ. Nếu tuổi trẻ Việt Nam chấp nhận thay đổi thì điều quan trọng là phải thay đổi từ trong chính bản thân mình. Như phải biết tự phán xét, chấp nhận chỉ trích và họ phải có "Tự Do", đó là một trong những điều kiện tiên quyết để Viêt Nam đi ra khỏi vũng lầy kép dài gần một thế kỷ nay.

3. Cuộc chiến tranh Việt Nam chỉ giải quyết được về vấn đề địa lý là hai miền Nam Bắc có thể tạm gọi là "thống nhất" nhưng lại nó đẻ ra một chia rẽ mới là người Việt Quốc Gia sống ở hải ngoại và người Việt Cộng Sản sống ở trong nước. Chấm dứt một sự chia rẽ cũ lại đẻ ra một cách chia rẽ mới. Nếu vậy thì chẳng làm có phải hơn không? Vì hơn triệu người Việt Nam... máu đã đổ xuống do lỗi lầm của các lãnh tụ người Việt Quốc Gia và người Việt Cộng Sản. Tự hào gì? Chẳng thà làm một tên Do Thái mới gốc Việt lang thang khắp thế giới còn hơn mang tiếng làm người Việt Nam mà nghe đến là chỉ có sợ hãi chỉ vì những quy chụp, ném đá dấu tay, không dám thảng thắn đúng lên nhận trách nhiệm và sự tự trọng. C'mon...

4. Không bao giờ có sự quan hệ bình đẳng giữa một nước lớn và một nước nhỏ. Cà lớn ăn cá bé là đinh luật thiên nhiên của chủ thuyết Darwin mà người Cộng Sản rất tự hào đi tiên phong cho chủ thuyết này. Việt Nam khi tấn công Campuchia năm 1979, Việt Nam có xin phép Polpot đâu? Trung Quốc chiếm Trường Sa, Hoàng Sa có xin phép Phạm ván Đồng đâu? Mỹ vào Việt Nam có xin phép Ngô đình Diệm đâu? Miền Bắc tấn công miền Nam có xin phép Nguyễn văn Thiệu đâu? C'mon thức tỉnh đi người Việt. Nếu Việt Nam lớn mạnh như Mỹ thì người Việt rất "thực dân" và "đê quốc" hơn Mỹ nhiều. Có lời khuyên, trước khi đặt câu hỏi, xin bạn vui lòng trả lời cho chính câu hỏi của bạn trước.

5. Bạn đặt câu hỏi không chấp nhận những chính sách về nước Mỹ. Tôi cho bạn biết rất rõ tôi là công dân Mỹ, điều này gián tiếp nói lên rằng chính sách của nước Mỹ là chính sách của một tập hợp trong đó có cá nhân tôi. Nước Mỹ bang giao với Việt Nam trong sự bình đẳng (sic) hay trục lợi, điều này có thể buồn lòng cho tập thể người Mỹ gốc Việt nhưng trên căn bản tôi là công dân Mỹ thì: Những gì có lợi cho nước Mỹ là có lợi cho tôi. Người Việt thich hay không thích, tôi xin lỗi, tôi phải đặt quốc gia mới của tôi hơn cái đã là quá khứ. Điều tôi nói có vẻ "thực dụng", bạn có vẻ phiền lòng, nhưng rõ ràng như vậy có phải giữ được sòng phẳng hơn không? Còn hơn miệng thì cám ơn rối rit nhưng đằng sau thì chửi người Mỹ ngu, như vậy không thành thật và do đó đừng bao giờ bắt người khác phải thành thật với mình. Và tôi nói thực với bạn là tôi đã gặp nhiều người Việt có thói quen "không thực dụng" như vậy.

6. Còn chuyện bạn đề cập về Iraq thì nó quá tiểu tiết không đáng kể. Obama khi ra tranh cử tuyên bố là sẽ rút quân ngay lập tức nhưng khi nắm chính quyền lại phải đi theo đường lối của Bush cũ, nhìn bên ngoài ai cũng nói hươu nói vượn vào trong cuộc mới thấy khác. Tương tự như X-Cafe và Dân Luận, nhiều người chửi lãnh đạo Cộng Sản, tôi trong bụng nói thầm "Giả sử CSVN xụp đổ các ngài lãnh đạo này được về Việt Nam thì không biết ra sao? Không biết có khá hơn không hay là tệ hơn". Tôi nói thật cho bạn nghe cho vui, tôi không bào giờ thèm nghĩ đến ngày trở về "đất nước" để làm lãnh tụ cả, dẫu là lãnh tụ chỉ có một người Viêt, tại sao? Người Việt bây giờ khó hiểu quá. Ngay cả đèn lưu thông mà họ cũng không tuân luật lệ, thì là lãnh tụ làm gì? Đẻ ra lắm luật không ai tuân hành, chỉ có đẻ ra tham nhũng lấy luật để làm khó dễ người khác. Đi bao nhiêu xứ khác, ngay đến cả nhiều nước cũng nghèo không thua Việt Nam, cũng không đến nỗi tệ vậy? Đã vậy mà vẫn có người Việt chê Mỹ! Thật khó hiểu.!!!

Cuối cùng tôi có điều quan trọng cho người Việt là: Hãy trưởng thành trong đời sống và cách làm việc.
BTW - 18 tuổi chưa phải là con người tự nhiên đã trở nên người trưởng thành. Tôi đã từng gặp những thanh niên nam nữ trẻ tuổi đã trưởng thành trong đầu óc và tôi cũng đã từng gặp nhiều cụ 60 tuổi hãy còn ấu trĩ.